[In beeld] Kernenergie in Zeeland
Het kabinet heeft in het coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' opgenomen dat kernenergie in de energiemix een aanvulling kan zijn op zon, wind en aardwarmte en kan worden ingezet voor de productie van waterstof. Daarom wil het de huidige kerncentrale in Borssele langer openhouden. Daarnaast zet het de benodigde stappen voor de mogelijke bouw van twee nieuwe kerncentrales. In december 2022 heeft het kabinet Borssele dan ook als voorkeurslocatie aangewezen voor de mogelijke komst van deze nieuwe kerncentrales. Wat betekent dit voor Zeeland en haar inwoners?
Het kabinet ziet Borssele op dit moment als de meest geschikte locatie voor de mogelijke komst van twee nieuwe kerncentrales en wijst de locatie daarom als ‘voorkeurslocatie’ aan. Uit de brief van de minister: “Hier is voldoende ruimte voor de komst van nieuwe reactoren en veel relevante kennis en (nucleaire) infrastructuur, zoals de opslag van nucleair afval, aanwezig. Het bouwen van twee reactoren op één locatie is daarnaast kostenefficiënter.”
Wat is een voorkeurslocatie?
Het kabinet kiest Borssele als voorkeurslocatie voor de nieuwbouw van twee nieuwe kernreactoren. Maar daarmee is niet gezegd dat Borssele ook de definitieve locatie wordt. De minister geeft aan dat het kiezen van een voorkeurslocatie belangrijk is om gericht te kunnen starten met verschillende trajecten. Dat gaat zowel om technische aspecten (milieueffectrapportage, de inpassing van de centrales in het hoogspanningsnet en de inpassing in het energiesysteem) en om een zorgvuldig traject met de belanghebbenden in de regio.
Het Rijk heeft al eerder het contact met de regio Zeeland gezocht om over het eventuele proces van twee nieuwe kerncentrales te spreken. In dit gesprek zijn de randvoorwaarden voor Zeeland zoals lokaal draagvlak en kansen voor Zeeland onderwerp van gesprek geweest. Gedeputeerde Staten zien kansen voor het realiseren van een brede energiemix, bijvoorbeeld voor het ontwikkelen van waterstof en voor het opbouwen van een nucleair kenniscluster en hoogwaardige werkgelegenheid. Aan de andere kant vragen Gedeputeerde Staten ook aandacht voor de randvoorwaarden die te maken hebben met de zorgen die er zijn. Zoals vragen over de ruimtelijke impact, over veiligheid en over een bredere tegemoetkoming voor de omgeving.
Definitieve keuze
De bouw van nieuwe kerncentrales vraagt veelomvattende besluitvorming en zorgvuldige afwegingen. Het kabinet streeft ernaar deze regeringsperiode een definitief besluit te nemen over de locatie, techniek, financiering en aanbesteding. Daarvoor zullen nog verschillende onderzoeken plaatsvinden, onder meer naar mogelijke financieringsmodellen. In deze procedures wordt Rotterdam (Maasvlakte) meegenomen als alternatieve locatie. Het vervolgonderzoek gaat daarnaast in op de gevolgen voor het stroomnet van de komst van nieuwe reactoren, naast de komst van andere duurzame energiebronnen. Door verschillende stappen tegelijkertijd te nemen kan het proces zoveel mogelijk versneld worden. Bewoners, bedrijven en medeoverheden uit de omgeving krijgen daarbij net als andere geïnteresseerden ruim de gelegenheid voor inspraak. Naar verwachting kan het kabinet op z’n vroegst eind 2024 een definitieve locatiekeuze maken.
Lokaal draagvlak
De afgelopen periode bezochten burgemeester Gerben Dijksterhuis en wethouder Kees Weststrate van de gemeente Borsele de dorpen in de gemeente en spraken met zo’n tweehonderd inwoners over de mogelijke komst van kerncentrales. In die gesprekken hoorden zij kritische vragen en zorgen, naast positieve geluiden. Dijksterhuis: “De komst van twee nieuwe kerncentrales heeft grote impact op onze inwoners, hun leefkwaliteit en hun veiligheidsgevoel. En vergeet niet, deze ontwikkeling staat voor onze inwoners niet op zichzelf.” Andere zichtbare ontwikkelingen in het gebied zijn onder andere de aanlanding van wind op zee, een nieuw hoogspanningsstation, nieuwe hoogspanningsmasten en de bestaande kerncentrale.
De gemeente Borsele heeft een digitale vragenlijst verspreid onder alle huishoudens zodat inwoners ook digitaal hun input kunnen meegeven over dit onderwerp. Dijksterhuis: “Inwoners hebben tijdens persoonlijke gesprekken al aangegeven dat zij een actieve rol van ons willen zien. Zo verwachten ze dat de gemeente in het belang van de inwoners regie houdt over het proces van de Rijksoverheid, omdat er al veel ontwikkelingen zijn in de omgeving met verschillende partijen en de inwoners soms door de bomen het bos niet meer zien. Wij blijven dus de belangenbehartiger van de inwoners richting het Rijk. Inwoners verwachten verder dat als hun achtertuin de functie van groene meterkast van Nederland krijgt, het Rijk daarvoor investeert in de versterking van de leefkwaliteit van Borsele. Dit jaar gebruiken wij dan ook wat ons betreft om tot afspraken te komen met het Rijk over hoe de impact op de omgeving zo klein mogelijk gehouden wordt en we de leefkwaliteit vergroten."
Participatie
Het kabinet neemt het advies van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur over, waarin wordt gepleit voor het betrekken van burgers bij de uitwerking van het besluit . De minister geeft aan dat het kabinet streeft naar een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak en het meewegen van het perspectief van burgers in de besluitvorming over kernenergie. Begin 2023 wordt dat uitgewerkt in een participatieplan.
Inwonersgesprek met minister Jetten
In december 2022 kwam minister Jetten naar Borssele om met inwoners te praten over kernenergie. Er waren vijftien inwoners aanwezig uit de gemeente Borsele die samen een afspiegeling vormen van de inwoners: van jong tot oud, van ondernemer tot lid van de dorpsraad. Zo was ook de Dorpsraad Ovezande vertegenwoordigd. Yvonne Claassen van de Dorpsraad Ovezande: “Er kon voluit besproken worden welke wensen of zorgen de inwoners van de gemeente Borsele hebben over de komst van de twee nieuwe kerncentrales. Zo pleiten Borsele en ’s Heerenhoek voor de bouw van woningen voor de te verwachten arbeiders, waarvan de jongeren in de gemeente gebruik kunnen maken als die weer beschikbaar komen. Ook pleiten zij voor gratis energie tijdens de bouwperiode voor de inwoners en aandacht voor het leefbaar houden van de dorpen, zodat ook de supermarkt en bakker kunnen blijven. Maar er was ook veel aandacht voor de horizonvervuiling door elektriciteitsmasten, generatoren, windmolens en de werkzaamheden die gaan plaatsvinden. Dat er naast dorpsraadsleden ook met name jongeren werden betrokken was een prima zet. Zij zullen immers de gevolgen van de besluitvorming van nu gaan ervaren!”
Huidige kerncentrale Borsele langer openhouden
Naast twee nieuwe kerncentrales wil het kabinet ook de huidige kerncentrale langer openhouden. In de komende periode wordt onderzocht of levensduurverlenging van de huidige kerncentrale haalbaar is. De technische en economische aspecten van levensduurverlenging worden onderzocht door EPZ, eigenaar van de kerncentrale, de aandeelhouders van EPZ en het Rijk. Dat is vastgelegd in een intentieovereenkomst. Naar verwachting is er over ongeveer een jaar voldoende duidelijkheid om een besluit voor te leggen aan de publieke aandeelhouders van PZEM, waaronder Provinciale Staten en gemeenteraden.