Binnen de Provincie Zeeland is biobased inkopen het inkopen van producten bestaande uit materialen die geheel of gedeeltelijk aantoonbaar zijn afgeleid van biomassa (natuurlijke materialen). Door gebruik te maken van biomassa, gewonnen uit rest- en afvalstromen, zijn producten hernieuwbaar en komt de voedselproductie niet in gevaar. Binnen het biobased programma van de Provincie wordt focus gelegd op fysieke producten die reëel kunnen worden ingekocht. Het inkopen van biobased producten is niet alleen beter voor het milieu, maar biedt ook ruimte voor nieuwe oplossingen en innovatie binnen de lokale economie. De Provincie creëert op deze manier kansen voor nieuwe producten, energie- en grondstofzekerheid en verbetering van de economie in de landbouw door producten van biobased (hernieuwbare) materialen in te kopen.
Voor het inkopen van biobased producten hanteert de Provincie Zeeland een aantal richtlijnen en criteria. Hierbij valt te denken aan het percentage biobased ingrediënten, functionaliteit en technische prestaties, milieu impact, kosten en opbrengsten en mogelijkheden tot hergebruik.
In onderstaande animatiefilm wordt kort uitgelegd wat een biobased product nu precies is.
Voor de periode 2016-2020 heeft de Provincie Zeeland als doel minimaal 3 biobased inkopen per jaar te realiseren. Het duurzaam inkopen van o.a. interne producten en ruimtes zoals werkkleding, werkapparatuur, een composteermachine, ontmoetingsruimte en een biobased scooter illustreren het toenemende belang van een biobased omgeving binnen de organisatie. Daarop aanvullend worden binnen de Provincie Zeeland steeds meer infrastructurele projecten ingegeven met biobased componenten. De verbreding van de N62 Tractaatweg met bio based boomankers, bio-based geotextile, bio based schrikhekken, bio-based bouwbord en de aanleg van een rondweg bij Oostburg met biobased (lignine) asfalt zijn hier mooie voorbeelden van.
Dit is de inkoop waarbij de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen en het herstellend vermogen van natuurlijke hulpbronnen als uitgangspunt wordt genomen. Circulariteit richt zich op het minimaliseren van waardenvernietiging in het totale systeem en streeft naar waardencreatie in iedere schakel van het systeem. Het komt er op neer dan de grondstoffen en materialen die voor een bepaald product gebruikt worden, na gebruik weer maximaal en hoogwaardig kunnen worden ingezet voor een nieuwe toepassing. Door het ontwerpen van circulaire materiaal kringlopen wordt een grote hoeveelheid afval voorkomen en kan grondstofzekerheid gegarandeerd worden.
Binnen de Provincie Zeeland wordt deze circulaire aanpak vertaald naar de volgende 5 uitgangspunten:
- Werk aan waardencreatie en -behoud voor economie, ecologie en het sociaal/cultureel domein;
- Realiseer verschuiving van eigendom naar gebruik via performance- based contracting
- Focus op maintenance, re-manufacturing (naast optimalisering recycling);
- Gebruik (duurzame) energie en arbeid als drijvers voor de circulaire economie;
- Besteed aandacht aan versterking deel-economie en de energieke samenleving.
Kern van deze duurzame ontwikkeling is om tegemoet te komen in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties, om aan hun behoeften te voldoen, te schaden. Daarbij heeft de Provincie Zeeland als doel het onderzoeken van de mogelijkheden om biobased inkoop trajecten circulair te maken (contractueel borgen van circulair). Circulaire economie komt binnen de Provincie voornamelijk tot uiting binnen de GWW sector, bouw, kantoormeubilair, multifunctionals, afvalverwerking en elektronica producten.
Met circulair inkopen wordt bedoeld dat de verantwoordelijkheid voor het duurzaam hergebruik van producten bij de leverancier wordt belegd. Voor 2020 zullen minimaal twee innovatiegerichte inkooppilots worden gedaan op circulair en biobased toepassingsgebied.
Bijzonder project uitgelicht
In de afgelopen twee jaar heeft Provincie Zeeland een mooie stap gezet op gebied van circulair bouwen. In het bijzonder, de bouw van een kinder- en jeugdkliniek voor Emergis heeft een unieke bijdrage geleverd en wordt daarom kort toegelicht. Door de aanleg van een nieuwe sluis moest het Rijkswaterstaat gebouw in Terneuzen wijken. Voor een groot gedeelte bestaande uit hout, bleek het kantoor zeer geschikt voor hergebruik. Bruikbare materialen uit het ontmantelde Rijkswaterstaat gebouw (ca. 40% van de totale materialen) hebben het uitgangspunt gevormd voor het ontwerp van een kinder- en jeugdkliniek van Emergis. Zo behouden deze hun waarde en wordt zelfs meerwaarde gecreëerd. In het ontwerp zijn onder andere de buitenkozijnen, binnendeuren, gevelbekleding, de houten vloerdelen en straatklinkers verwerkt. Het is voor het eerst in Nederland dat een gebouw één-op-één wordt ingezet als donorgebouw voor de creatie van een ‘nieuw’ gebouw en materialen op dusdanig grote schaal worden hergebruikt.
Om vergelijkbare projecten in de toekomst te stimuleren en lering te trekken uit het proces van circulair bouwen, zijn in 2017 (begin bouw) en 2019 (afronding project) twee leerbundels ontwikkelt. Beide leerbundels geven een goed inzicht in het verloop van het project.
Om klimaatverandering tegen te gaan streeft de Nederlandse overheid naar de afspraken die zijn gemaakt in de klimaatwet. In deze klimaatwet wordt uitgegaan van 95% minder CO2 uitstoot in 2050 dan in 1990. Om dit uiteindelijke doel te behalen moet in 2030 al 49% minder uitstoot van broeikasgassen gerealiseerd zijn.
Door klimaatbewust in te kopen en het daarbij opwekken van klimaat neutrale energie, zorgt de Provincie ervoor dat een grote CO2 uitstoot worden gereduceerd. Concreet betekent dit in 2020 het gebruik van 100% duurzame energie voor elektriciteit en 100% compensatie CO2 emissies van het gasverbruik en transport brandstoffen. Door in te zetten op elektrische auto’s, -scooter, -fietsen en het gebruik van groene energie draagt de Provincie Zeeland haar steentje bij om de Nederlandse klimaatdoelen te behalen en klimaatverandering tegen te gaan.
Social return on Investment
Social Return on Investment krijgt meer en meer aandacht binnen de volledige breedte van de Provinciale organisatie en daarbuiten. Social return is het opnemen van sociale voorwaarden, eisen en/of wensen in inkoop- en aanbestedingstrajecten, zodat opdrachtnemers een bijdrage leveren aan het beleid ten aanzien van het bieden van werkgelegenheid aan de doelgroep.
Door social return in te zetten, biedt de Provincie Zeeland gelijke arbeidskansen voor iedereen en wordt er werkgelegenheid gecreëerd voor mensen met een relatief grote afstand tot de arbeidsmarkt. Hiermee sluit social return goed aan het bij het
maatschappelijk verantwoord inkopen van Provincie Zeeland
Concrete doelstelling binnen deze social return is om er naar te streven om bij alle inkoopopdrachten voor leveringen, diensten en werken boven een bedrag van € 250.000 social return uit te vragen, veelal voor 2% van de loonsom, dit is afhankelijk van de opdracht. Zo is bij de verdubbeling van de Tractaatweg, het nieuwe telefoniecontract PT2017, het renoveren en conserveren van de Stationsbrug Middelburg en de Asfaltwerken Zeeuws Vlaanderen, Noord en Midden Zeeland, social return succesvol toegepast.
Ook op regionaal niveau wordt gehoor gegeven aan het belang van social return. Samen met Zeeuwse gemeenten en het waterschap Scheldestromen is Provincie Zeeland onderdeel van een Zeeuws-brede samenwerking waarin optimaal gebruik wordt gemaakt van elkaars krachten en resultaten. De doelstellingen en activiteiten van deze Zeeuws-brede samenwerking sluiten goed aan op het inkoop- en infrabeleid dat de Provincie als organisatie hanteert.
Het stimuleren van innovatieve duurzame oplossingen staat binnen de Provincie Zeeland ook hoog op de rol. Zo worden verschillende innovaties zoals o.a. MKB als launching customer gestimuleerd. Binnen deze innovatieve inkopen ambieert de Provincie om voor 2020 minimaal 2 innovatiegerichte inkooppilots uit te voeren waarin biobased- en/of circulaire componenten zijn verwerkt.
Maatschappelijke bewustwording in de keten
Tot slot is de Provincie sterk gericht op maatschappelijke bewustwording. Door het transparant maken van de wijze waarop producten gemaakt worden krijgen alle schakels in de keten inzicht in de risico’s en kansen om zodoende een weloverwogen afweging te maken en een positieve impact op mens, milieu en economie te bewerkstelligen.
Doel binnen dit thema is om minimaal twee bijeenkomsten te organiseren waarin potentiële leveranciers worden geattendeerd op het belang van de omgeving om ons heen. Door het houden van presentaties en het samenbrengen van verschillende partijen, probeert de Provincie Zeeland het gebruik van duurzame producten zo goed mogelijk te stimuleren en de gehele keten te inspireren om maatschappelijke bewustwording verder onder de aandacht te brengen.
In het coalitieakkoord 'Samen verschil maken’ staan de ambities van de Provincie voor de periode 2019 – 2023. Samen met de provinciale taken zoals die in wet- en regelgeving vastliggen, vormt dit akkoord het uitgangspunt voor het provinciale beleid. De Provincie legt dit beleid vast in beleidsnota's. In de jaarrekening en begroting staan de inkomsten en uitgaven van het afgelopen en het komende jaar.
Een duurzame economische ontwikkeling waaraan wij actief deelnemen is de circular-biobased economie. In een circular-biobased economie wordt een groot deel van fossiele grondstoffen vervangen door herbruikbare stoffen uit biomassa. Daarnaast gebruiken we biologische grondstoffen zoveel mogelijk opnieuw, beperken we het restafval en proberen we waarde toe te voegen tijdens het proces. Dat is een grote uitdaging.
Een wereldwijde en belangrijke maatschappelijke opgave is toewerken naar een circular-biobased economie. We stellen onszelf de vraag hoe we onze productie, consumptie en levenswijze kunnen aanpassen voor toekomstige generaties. Om minder afhankelijk te worden van fossiele grondstoffen sluiten we kringlopen. Voorbeelden van fossiele brandstoffen zijn aardolie, -gas en steenkool. Bij het ontwerp wordt bijvoorbeeld al rekening gehouden met het leven van de grondstoffen na het gebruik van het product. Reststromen van het ene proces vormen grondstoffen voor het andere. Hierbij wordt er bijvoorbeeld gebruik gemaakt van biomassa: hernieuwbare materialen en duurzame energie. Bij voorkeur komt biomassa van de agrosector uit de eigen regio. Import via de havens is ook mogelijk, op voorwaarde dat teelt, transport en verwerking leiden tot vermindering van CO2-uitstoot in vergelijking met wanneer fossiele bronnen gebruikt worden.
Dit doen we
De circular-biobased economie in de regio is een vast punt op de agenda van de Provincie Zeeland. Door in te zetten op een circular-biobased economie werken we aan het uitvoeren van de nationale duurzaamheidsdoelstellingen. Dat is een grote uitdaging, ook voor Zeeuwse bedrijven. We maken het bedrijfsleven en kennisinstellingen enthousiast en helpen hen toepassingen te ontwikkelen voor biomassa. Om circulair te kunnen werken moeten bedrijven samenwerken. Samen kunnen ze ketens verkorten, grondstoffen uitwisselen en nieuwe toepassingen, processen en producten bedenken. Dat zorgt voor kostenbesparingen.
Onze afdeling inkoop en aanbesteding is actief als het gaat om het aanmoedigen van de circular-biobased economie. Dit doet zij door de Zeeuwse markt uit te dagen om te komen met circular-biobased producten. Een voorbeeld uit de praktijk zijn de borden en het bestek uit onze kantine die al honderd procent circular-biobased zijn.
Daarnaast organiseert en onderhoudt de Provincie relevante netwerken. We werken bijvoorbeeld via de stichting Circular Biobased Delta samen met de provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland. De stichting voert in opdracht van de provincies inhoudelijke programma’s uit en zet strategische lijnen uit.
Bouw
In de bouw gebeurt er veel op circulair gebied. Ondernemers en investeerders ontvangen informatie over mogelijkheden om circulaire ideeën toe te passen binnen hun bedrijf. Een succesvol voorbeeld van circulair bouwen was de nieuw te (ver)bouwen kinder- en jeugdkliniek van Emergis in Kloetinge. Het vroegere regiokantoor van Rijkswaterstaat in Terneuzen stond leeg en moest plaatsmaken voor de Nieuwe Sluis Terneuzen. In plaats van slopen is het pand ontmanteld en kregen de materialen een nieuwe bestemming. Voor het eerst in Nederland waren materialen en grondstoffen van een gebouw op grote schaal maximaal hergebruikt. Een ontwikkelteam van verschillende partijen is hiermee aan de slag gegaan. Om de opgedane kennis te borgen, heeft de Provincie twee leerbundels laten maken. Zo wordt het andere partijen makkelijker gemaakt om te beginnen met circulair bouwen. Kijk voor meer informatie en de leerbundels op Impuls.
Het ontwikkelteam krijgt een vervolg als nieuw regionaal circulair ontwikkelbouwteam. In dit nieuwe ontwikkelbouwteam bundelen we alle circulaire bouwkennis op Zeeuws niveau. Onder de vlag van het CBCI project (Circular Biobased Construction Industry) wordt een tweede kliniek circulair verbouwd. Het CBCI project is een Europees Interreg 2 Seas project dat tot 2022 loopt en vormt een doorontwikkeling van circular-biobased contracten. De RVO heeft zich verbonden aan het project als observerend partner. Dat is goed nieuws, omdat we zo aansluiting krijgen bij de landelijke aanpak.
Verblijfsrecreatie
Ook in de verblijfsrecreatie is er veel mogelijk. De sector is verouderd en heeft te maken met snelle ontwikkelingen. Gasten stellen gemiddeld ongeveer elke tien jaar andere eisen aan een verblijf. Daarom zijn zo’n twintig recreatieondernemers begonnen aan een businessplan om hun bedrijf circulair te (ver)bouwen. Met een circulaire aanpak spelen zij sneller in op de veranderende wensen van gasten. Als we willen dat toekomstige gasten nog steeds voor Zeeland kiezen, is het belangrijk om de kwaliteit te blijven verbeteren. De Provincie Zeeland steunt daarom de proef van NV Economische Impuls Zeeland (Impuls) om te onderzoeken hoe ondernemers gestimuleerd kunnen worden om hun verblijven naar een hoger niveau te tillen. Daarvoor zijn innovatievouchers beschikbaar.
Recyclefabriek voor piepschuim
In Terneuzen is in januari 2020 gestart met de bouw van de eerste en voorlopig enige Europese proeffabriek. Hier wordt ‘bouwpiepschuim’ op een duurzame manier gerecycled tot nieuw isolatiemateriaal. De proeffabriek kan per jaar 3300 ton Europees bouwpiepschuim verwerken. Op 19 februari 2019 stelden Gedeputeerde Staten 1 miljoen euro beschikbaar voor de verwerking van XPS, ook wel styrofoam of ‘blauwe isolatieplaten’ genoemd. De proeffabriek vermindert de uitstoot met 15 ton per jaar aan chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s) die uit de blauwe platen komen. Deze cfk’s tasten de ozonlaag aan. Een andere positieve bijkomstigheid is dat de proeffabriek werk oplevert. Dit zijn in eerste instantie zo’n dertien directe en tientallen indirecte banen. Stagiairs van de HZ University of Applied Sciences gaan er logistiek en wellicht ook laboratoriumwerk doen. Afhankelijk van het aanbod is uitbreiding of een tweede fabriek, elders in Europa, mogelijk.
Meer informatie
Wilt u meer weten over de circular-biobased economie of andere onderwerpen uit het Zeeuwse economisch beleid? Lees dan de Economische Agenda 2017-2021.
Contact
Biobased economie
Paulus Woets
+31 6 28 90 41 72
p.woets@zeeland.nl
Circulaire economie
Richard van Bremen
+31 6 28 90 40 20
ram.v.bremen@zeeland.nl
