Project Circular Biobased Construction Industry

Circulair en biobased bouwen

De bouw is een grootverbruiker van materialen en is verantwoordelijk voor ongeveer 33% van de totale CO2-uitstoot. Momenteel zijn de gebruikte componenten en materialen vaak niet aanpasbaar tijdens de levenscyclus. En zijn ze ook niet gemaakt van hernieuwbare, biobased materialen. Dit komt omdat de meeste bouwprojecten nog steeds op een lineaire manier zijn ontworpen, wat hergebruik van materiaal bemoeilijkt. Een transitie van de huidige ‘lineaire bouw’ naar een biobased, circulaire bouw is noodzakelijk.

Integrale aanpak

Om circulair en biobased bouwen te kunnen realiseren is een integrale aanpak nodig waarin processen, disciplines, bedrijven en wet- en regelgeving veranderd moeten worden. Dit betekent dat bestaande rollen van belanghebbenden in de bouwsector zullen veranderen en nieuwe rollen nodig zijn. We ontwikkelen binnen CBCI een aanpak die samenhang garandeert tussen technische, juridische en sociale aspecten, en businessmodellen om biobased en circulair te kunnen ontwerpen en bouwen. De insteek is dat wat wij ontwikkelen vervolgens op industriële schaal gemaakt kan worden.

Prototyping, living labs en real life toepassingen

Om tot een werkende aanpak te komen, vindt ontwerpend onderzoek plaats. Kenmerkend daarbij is de iteratieve aanpak en dat we een breed scala aan stakeholders en experts bij het onderzoek betrekken. Tijdens workshops bekijken we de verschillende invalshoeken.

In dit onderzoek staan 2 real-life cases centraal. Een kliniek van de Zeeuwse zorginstelling Emergis en een gebouw van KU Leuven in Gent worden circulair gerenoveerd met biobased materialen. Via de aanpak met stakeholders en experts ontwikkelen we gevelelementen, die we niet alleen als prototypes in laboratoria testen, maar ook real-life gaan toepassen in deze cases.

Voor een goede leerervaring en kennisdeling zorgen we door vastlegging en analyse van de diverse stappen in de verschillende ontwikkelprocessen, zoals workshops, prototyping, living labs en real-life cases. Voor het ontwerpen, testen en produceren van de prototypes gebruiken we laboratoria in België (BBRI), Nederland (SPARK Maker Space Lab) en Engeland (BRE Centre for Innovative Construction Materials). Daarbij maken de onderzoekers gebruik van de modernste productietechnieken en onderzoeksfaciliteiten.

Wet- en regelgeving circulair bouwen: interessant overzicht voor niet juristen!

Het white paper ‘Hoe het wetgevend kader circulair, biobased bouwen kan stimuleren’ is uitgebracht binnen het Interreg 2seas project Circular Biobased Construction Industry (CBCI). Deze publicatie is gemaakt omdat gebruikers de wet- en regelgeving vaak als belemmerend ervaren als zij circulair bouwen op grotere schaal willen toepassen. De vraag is: klopt dit?

• White paper ‘Hoe het wetgevend kader circulair, biobased bouwen kan stimuleren’

In deze white paper ‘bespreken’ we: Hoe belemmerend is wet- en regelgeving nu écht? Hoe groot is de ruimte voor het aansporen van circulair biobased bouwen? Welke wet- en regelgeving is belangrijk voor opschaling? Hoe flexibel is wet- en regelgeving in het kader van functieverandering?

Enkele bevindingen zijn:

• Wet- en regelgeving staat circulair biobased bouwen niet in de weg! Voorlopers binnen de sector opereren binnen (wettelijke) marges.
• Er zijn tussen de vier landen géén verschillen in de erkenning van de problematiek vastgesteld. De oplossing per land verschilt naar gelang de bestuurscultuur en varieert tussen centrale(re) politieke aansturing ‘versus’ een grotere rol voor de marktpartijen.
• Stimulering en certificering van biobased producten biedt grote uitdagingen. ‘Biobased’ loopt bij de introductie tegen dezelfde problemen aan als elk ander minder bekend of nieuw product.

Het rapport eindigt met een reflectie op de bevindingen als basis voor verder onderzoek en project- en beleidsontwikkeling.

Inkoop framework

Een product van het CBCI project is de white paper Procurement. Provincie Zeeland heeft hierin een grote bijdrage geleverd. De rol van inkoopadviseurs wordt steeds groter en dat vraagt om nieuwe spelregels, nieuwe manieren van denken en van doen. De wijze waarop een gebouw of renovatie gerealiseerd wordt veranderd, evenals de ambities die ermee gemoeid zijn. Het is van belang dat in bouwprocessen meer vooruit wordt gedacht, met mogelijke toekomstige ontwikkelingen en aanpassingen van gebouwen in gedachten. Dat is nodig om deze transitie naar circulair en biobased bouwen succesvol te laten verlopen.

• White paper Procurement: Circulaire en biobased ambities in bouwprojecten

Om het proces goed in kaart te brengen is er een framework ontwikkeld. Dit framework biedt een praktisch overzicht van de fasen die doorlopen kunnen worden tijdens het aanbestedingsproces van een circulair biobased bouwproject. Van het initiatief tot aan de uitvoering. Het verschil met een traditioneel aanbestedingsproces is dat dit dynamischer is. Het is cyclisch en niet statisch of chronologisch. De markt van circulair biobased bouwen is immers constant in beweging en ontwikkelingen kunnen daardoor tijdens het aanbestedingsproces meegenomen worden. De belangrijkste uitgangspunten die de pijlen van het framework aangeven, zijn dat er zowel gereflecteerd wordt op de ambities en het voorgaande als dat er vooruitgedacht wordt over kansen en risico’s.

De uitleg van het proces wordt ondersteund met praktijkvoorbeelden en leerlessen vanuit de twee Living Labs KU Leuven en Emergis en casestudies.

Eerste resultaat

In opdracht van de provincie heeft het Kenniscentrum voor Europees recht en beleidscentrum ‘Europa decentraal’ een uitgebreid overzicht gegeven van EU-recht en beleid op het gebied van circulair en biobased bouwen.

• The European Union & Circular Bio Bio-based Construction (Engels)

Verwachte opbrengsten

Met CBCI realiseren we verschillende outputs voor een zo ​​breed mogelijk effect op de bouwsector. Het project resulteert in diverse publicaties, MOOC's, een praktische gids en een haalbaarheidsstudie. Dit is allemaal bedoeld om (toekomstige) professionals te inspireren en te voorzien van praktische informatie voor hun eigen bouwprojecten, in elke fase van het proces. De leeropbrengsten van het project en de ontwikkelde materialen komen uiteindelijk samen in een demonstratietentoonstelling bij Kamp C in Westerlo (BE). Het doel van CBCI is om bij te dragen aan de toepassing van nieuwe oplossingen voor de circulaire economie.

Samenwerking

Avans is lead-partner van het onderzoeksproject Circular Biobased Construction Industry en werkt samen met 9 kennisinstellingen en -organisaties. De partners zijn:

• HZ University of Applied Sciences (NL)
• University of Bath (UK)
• KU Leuven (BE)
• Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (BE)
• Vlaamse Confederatie Bouw (BE)
• Kamp C - Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen & Wonen (BE)
• Emergis (NL)
• Provincie Zeeland (NL)
• Agrodome BV (NL)

Daarnaast zijn er 18 observer-partners. Zij dragen via de workshops bij in de kennis van materialen en businessmodellen, de projectorganisatie en het testen van prototypes.

Ondersteuning

Het totale project heeft een looptijd van bijna 4 jaar, tot 30 september 2022. En een omvang van bijna € 7 miljoen. CBCI is een project van Interreg 2 Zeeën 2014-2020. Dit is een Europees territoriaal samenwerkingsprogramma. Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) is een van de financiers.