Zoet-zoutverdeling Zeeuwse ondergrond
Om een goed beeld te krijgen van zoet en zout water in de Zeeuwse ondergrond zijn in 2014 en 2015 metingen verricht. Deze metingen geven belangrijke informatie voor waterbeheer en bijvoorbeeld ook voor boeren en kustbeheerders of voor natuurontwikkeling.
De Provincie en het waterschap willen om die reden deze kennis graag met u delen. Op deze pagina vindt u meer uitleg over de meetmethode, de natuurlijke zoet-zoutverdeling in de Zeeuwse ondergrond en een verwijzing naar de meetdata en kaarten (zoet-zoutkartering).
direct kaarten zoet-zoutverdeling raadplegen
direct naar open databestanden (voor specialisten)
Hoe werkt de meetmethode?
Tot voor kort werd de zoet-zoutverdeling gemeten door middel van puntmetingen (sonderingen). Dit geeft echter alleen plaatselijk een verticaal beeld en is relatief duur. Op basis van deze metingen kon met behulp van rekenmodellen wel een gefundeerde zoet-zoutverdeling berekend worden.
Sinds enkele jaren is het mogelijk om het zoutprofiel vanuit de lucht te bepalen met behulp van een ingenieuze techniek. Op basis van de reactie van de ondergrond op elektromagnetische straling wordt de driedimensionale verdeling van het zout in de ondergrond geanalyseerd. Deze metingen zijn in Zeeland met behulp van een helikopter uitgevoerd. Onder de helikopter hing een meetinstrument dat vanaf ongeveer 40 meter boven het grondoppervlak om de vier meter een meting verrichtte. In totaal zijn er op die manier ongeveer tweeëneenhalf miljoen metingen gedaan, waarbij van elk punt vergelijkbare informatie als van een sondering is verkregen. Daarna vond een uitgebreide bewerking van de ruwe meetdata plaats. Dit resulteert in kaartbeelden die we u via deze website beschikbaar stellen.
Hoe zit het met de natuurlijke zoet-zoutverdeling in de Zeeuwse ondergrond?
In perioden dat de zee de dienst uitmaakte in Zeeland, is de ondergrond verzadigd met zout water. Als de zee op afstand bleef, trad er infiltratie op van zoet regenwater. Daarmee ontstonden plaatselijk zoetwaterbellen in een verder zoute omgeving. Ook nu is dat nog zo. Die infiltratie wordt bepaald door de hoogteligging van een gebied en zijn lithologie. Als een gebied beneden zeeniveau ligt, zorgt regenwater wel voor een zoete bovenlaag van de bodem, maar veel dieper komt de zoete invloed niet.
In de zandige kreekruggen die her en der in Zeeland voorkomen vindt men aanzienlijke volumes zoet water. Water beweegt veel minder snel door klei heen, zodat kleilagen vaak de begrenzingen vormen van zoetwaterbellen. Omdat veel land in Zeeland zo ongeveer op zeeniveau ligt, wisselen kwel- en infiltratie elkaar af. Daar komt de gevarieerde ondergrond bij, waardoor Zeeland al met al een grillig zoet-zoutpatroon kent. Dat patroon is eerder modelmatig berekend, maar nu nauwkeuriger op basis van de nieuwe metingen.
Wat biedt deze informatie en wat kunt u er mee?
In Zeeland zijn boeren voor hun watervoorziening vooral aangewezen op regenwater. Overtollig regenwater wordt tot nu toe echter doorgaans snel afgevoerd naar zee. Bij een toenemende vraag naar zoet water is het slimmer om dit zoete water in de ondergrond op te slaan en het eruit te halen als het nodig is. Door met behulp van een kaart inzichtelijk te maken waar zoet water zich bevindt of waar dit het beste kan worden opgeslagen, kunnen boeren bewuste keuzes maken in gewassen en wateropslag. Overweegt u om grondwater te gaan onttrekken en/of infiltreren, houd er dan rekening mee dat hiervoor regels gelden en dat ook de samenstelling van de ondergrond van invloed is op de mogelijkheden. Kijk voor meer informatie over vergunningverlening op www.scheldestromen.nl/grondwater en voor informatie over de ondergrond op www.dinoloket.nl.
Verder biedt de kaart een goede referentie als door ingrepen in de ondergrond een wijziging van de zoutverdeling niet kan worden uitgesloten, bijvoorbeeld bij de natuurontwikkelingen rond de Westerschelde, het dynamisch kustbeheer bij de Kop van Schouwen of de verzouting van het Volkerak-Zoommeer.
Wilt u snel een beeld van de zoet-zoutverdeling op een bepaalde plaats? Dan kunt u gebruik maken van de beschikbare kaarten via een viewer. Wanneer u over geavanceerde bewerkingsprogramma's beschikt kunt u ook aan de slag met de meetdata. De open databestanden kunt u hieronder downloaden. Als u vragen heeft of kansen ziet voor verdere toepassing, neem dan vooral contact met ons op.
Samenwerking
De Zeeuwse zoet-zoutkartering is uitgevoerd in opdracht van Provincie Zeeland, met financiële steun van: Deltafonds, Evides, Rijkswaterstaat Zee & Delta, Vereniging Zeeuwse Gemeenten, Vlaams Nederlandse Scheldecommissie, Waterschap Scheldestromen en de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie. De uitvoering is verzorgd door BGR (Duitse Geologische Dienst, vergelijkbaar met TNO), Deltares en TNO.
Contact
Provincie Zeeland
Vincent Klap
0118 - 75 21 20
va.klap@zeeland.nl
André van de Straat
0118 - 63 11 16
aa.vd.straat@zeeland.nl
Waterschap Scheldestromen
Desirée Uitdewilligen
088 - 24 61 365
desiree.uitdewilligen@scheldestromen.nl
Downloads
De afbeelding hieronder laat zien op welke diepte de overgang van zoet (minder dan 1500 milligram Chloride per liter) naar zout (meer dan…) grondwater zich bevindt. De diepte is aangegeven in meters ten opzichte van het maaiveld (aardoppervlak). Daarbij zijn diepteklassen van 2,5 (tot 15m) en 5m aangehouden. Waar de grens afwezig is (grijs) is het grondwater tot de einddiepte van de meting zoeter dan de grenswaarde van 1500 mg Cl/l. U kunt de afbeelding ook downloaden.
