Podcast PFAS juni 2023

[Muziek]

Ko Dieleman: Kijk door PFAS zijn we weg gemoeten, dat was een forse klap dat was de droom om vanuit Walsoorden met de fiets naar het schip lekker te gaan vissen. Mensen die we kennen konden ook eens mee, dat is over en uit. Oké we hebben toen de schakelaar omgezet; wij willen graag vissen, dat is onze passie. Als het vanuit Breskens kan, dan gaan we dat doen. Ja toen kwam daar het stikstof verhaal overheen en dan ook nog eens als extraatje ja de natuurverenigingen die als het ware dan onze vergunning Toestemming van een bestuursorgaan om een bepaalde handeling te verrichten of activiteit uit te voeren. aanvechten.

Ilona Vette: Ik sta nu in Vlissingen en vertrek zo naar Breskens voor mijn afspraken met Ko Dieleman, visser in Breskens. Het is wel bijzonder om te zien dat precies de lijn Vlissingen Breskens ook de grens is van waar je aan de ene kant wel mag vissen op garnalen en vis en aan de andere kant niet, omdat die kant eigenlijk te vervuild is met PFAS. Daarvan heeft het RIVM en GGD ook aangegeven dat je de vis uit de Westerschelde beter niet kunt eten. Met alle gevolgen van dien natuurlijk voor inwoners maar ook voor vissers zoals Ko Dieleman die eigenlijk zijn grote droom bijna in roken op ziet gaan maar gelukkig nog steeds hoop houdt.

Ilona Vette: Ko bedankt dat je me hebt ontvangen op jouw schip. Er staat op Walsoorden zag ik toen ik aan kwam lopen maar we zitten in Breskens. En ja dat heeft eigenlijk wel een hele vervelende reden, kun je daar iets over vertellen?

Ko Dieleman: Dit schip hebben we gebouwd als opvolger van een vorig schip en dat was de bedoeling dat we daarmee gingen vissen vanuit Walsoorden. Het was nieuwbouw in 2021, is die te water gegaan. En ja per 1 januari 2022 kwam het PFAS verhaal boven water. Lang verhaal kort; we hebben een tijdje gewacht tot we iets meer wisten ten aanzien van onze stikstof uitstoot en toen zijn we verhuisd naar Breskens. Door de PFAS problematiek in de Schelde heeft men door het nemen van monsters aangetoond dat vis en garnalen oostelijk van de lijn Vlissingen Breskens dat die in toenemende mate richting Antwerpen een te hoog PFAS gehalte in zich hebben dus de bond die heeft toen gezegd we gaan de sector beschermen en vis en garnalen Westelijk van de lijn Breskens Vlissingen worden geaccepteerd om uit te leveren voor consumptie

Ilona Vette: En laat nu net garnalen datgene zijn wat u eigenlijk het meeste vist?

Ko Dieleman: Ja daar verdienen we de boterham echt mee dus ja die garnalen dat was sowieso dan klaar en daar moesten we voor naar hier en toen zijn we vorige jaar september oktober hier naartoe gegaan om vanuit hier op de garnalen te vissen richting Cadzand.

Ilona Vette: Ja dat scheelt natuurlijk voor u ook denk ik een hoop ja tijd en extra benzinekosten om heen en weer te rijden?

Ko Dieleman: Ja het is het bedrijf dat verplaatst moest worden naar Breskens. Gelukkig hebben we een plek gevonden en zoals je ziet hè keurig achter de Breskens 29 aan de houtenkaai maar we hebben thuis in Kloosterzande ook loodsen waar onze netten liggen, we hebben ook een heftruck. Als we nu hier zo veranderen van netten zijn we afhankelijk van de plaatselijke man en de scheepswerf hier dus daar moeten we telkens beroep Verzoek om een oordeel van de rechter over een besluit. op doen om netten van boord en netten aan boord te brengen. Als we onze trommels van boord halen dan zijn we daar ook van afhankelijk. En het is telkens 50 km heen 50 km terug rijden.

Ilona Vette: U heeft ook een formulier ingevuld om die schade te verhalen. Ehm ja wat voor gevoel heeft u daarbij?

Ko Dieleman: Ja goed ik denk dat de historie leert dat schadeclaims via de overheid dat daar lange tijd overheen gaat en de bakker die moet morgen betaald worden dus ik heb daar nou geen goed gevoel bij. Ik hoop dat het deze keer beter gaat.

Ilona Vette: En dan bent u niet het enige die in zwaar water zit volgens mij, want u gaf net al aan dat er eigenlijk nog maar één boot ligt hier in de haven naast u.

Ko Dieleman: Ja dat klopt Breskens had een rijke visserij geschiedenis. Er lag een hele vloot en daar zijn vanuit Zeeuws-Vlaanderen nog twee schepen van over; de Breskens 29 hiervoor me en wij de Hon1 en dat is het dus wat dat betreft is al behoorlijk gesaneerd en zijn er al veel mensen mee gestopt die zeggen dat loont niet meer je moet iets anders gaan doen.

Ilona Vette: Het is niet misschien alleen het negatieve vooruitzicht maar misschien ook de onwetendheid van eigenlijk ook niet weten waar je aan toe bent?

Ko Dieleman: We zitten met een enorme onzekerheid. Kijk als je een bedrijf wil runnen daar wil je een minimaal 5 tot 10 jaar zekerheid voor je hebben en de laatste jaren dan wordt die zekerheid ons niet meer geboden. Ten aanzien voor ons is dat voor de vergunningen een overheid die ons weer de zekerheid geeft van 5 tot 10 jaar door te kunnen vissen in een bepaald gebied en niet telkens met nieuwe maatregelen moeten komen waardoor er weer investeringen moeten komen dat is onzekerheid. En dat is zeker voor de kleinschalige visserij, wij hebben geen tonnen achter ons, ja dat is een hele erge moeilijke. Daar vinden we eigenlijk de overheid wel een beetje onbetrouwbaar. Goed ok heb wel begrepen dat de minister er positief in staat, die is toch wel van plan om ons die vergunning te verlenen mits we voldoen en proberen te verbeteren. En ik denk dat we dat ook continu moeten doen met z’n allen, samen ook weg en dat er ook nog best wel mogelijkheden zijn. Wij vissen niet mijn boomkor wij vissen met scheerbordjes dan heb je al veel minder bodemberoering. Goed ik vind dat wij dat ook duidelijk moeten laten zien aan die natuurvereniging. Kijk wij vissen hiermee onze mazen zijn steeds wijder geworden. We hebben nou een flap in onze netten dat vis er terug uit gaat en alleen de garnalen er in blijven zitten. We hebben van alles door de tijd heen gedaan en geïnvesteerd hè. We hebben ook een beperking op de hoeveelheid en de tijd dat we mogen vissen. Dat is helemaal niet erg, dat kan dus ik denk dat we samen in dat mooie gebied moeten kunnen werken, zowel die natuurverenigingen als wij.

Ilona Vette: Wat mij ook nog opviel, ik kwam natuurlijk met, de boot aan hier Vlissingen Breskens en dat is nou precies de lijn waar je aan de ene kant nog wel mag vissen en de andere kant niet. Ehm ja hoe gaan jullie om met die lijn, hoe strikt nemen jullie die?

Ko Dieleman: Ik neem hem strikt want ik vind gewoon onze sector zit al in zwaar weer en ik vind niet dat we die sector ook nog in een slecht daglicht moet brengen door over die lijn heen te gaan. Tegenwoordig kan men op allerlei manieren zien en kan mij volgen zelfs mijn telefoon waar ik vis. Ja waarom zou ik dan over die lijn heen gaan. Ik vind gewoon we moeten zorgen dat de sector als men al een boodschap heeft en probeert op een goede manier met de vis om te gaan om die te ondersteunen dus ik gaer niet overheen over die lijn ik vis gewoon tot hier en voor de rest is het gewoon richting Westkapelle en Cadzand.

[Muziek]

Ilona Vette: Terug aan wal praat ik verder met gedeputeerde Dick van der Velde die zich al jarenlang inzet voor de PFAS problematiek. Dick, het afgelopen jaar heb jij met de minister ook heel veel gesproken hierover. Wat is er allemaal gebeurd?

Dick van der Velde: Er is best heel veel gebeurd en tenslotte hebben we ergens eind 2020 2021 is dit allemaal zo pregnant naar boven gekomen deze materie en zijn we aan de slag gegaan met de PFAS coördinatoren Maarten de Hoog en Liz de Bruin vanuit het ministerie en Maarten vanuit hier het provinciehuis om eigenlijk gewoon in gesprek te gaan met alle partijen die een rol spelen in de vervuiling van PFAS en dan moet je denken aan het RIVM dan GGD eh de gemeente de Belgen wij, Rijkswaterstaat, ministerie van LNV kortom tal van partijen die op de een of andere manier een rol hebben als het gaat over gezondheid als het gaat over vervuiling als het gaat over milieu en daar zijn wij natuurlijk ook een partij in als woordvoerder met name dat als woordvoerder voor de Zeeuwse burgers en ondernemers en in die tussentijd is er het één en ander gebeurd. Aan het terugdringen van vergunningsvoorwaarden maar is er ook een inventarisatie Overzicht. gedaan naar de schade door met name ondernemers geleden is ten gevolge van nou ja de PFAS problematiek. Ja en daarin heeft provincie samen gewerkt met het ministerie ook.

Ilona Vette: Wat is de rol van de provincie hierin geweest? Nou de rol van de provincie is vooral geweest inventariseren en dus we zijn naar buiten gegaan met de boodschap mensen als je denkt of vindt dat je schade hebt ondervonden van de hoge concentratie PFAS in de Westerschelde, meld je dan bij ons. Meld je met je naam en wat voor soort onderneming heb je ook een inschatting van de schade die of je hebt geleden. Nou die inventarisatie hebben we gedaan en dat hele pakketje hebben we meegegeven aan de aan de minister die is daar nu mee aan de slag.

Ilona Vette: En hoeveel mensen hebben zich inmiddels gemeld?

Dick van der Velde: We 30 meldingen gehad om en nabij en, want dat wil je natuurlijk ook gelijk weten, over hoeveel geld hebben we het dan nou dat is wat moeilijker te zeggen maar we hebben het echt over miljoenen.

Ilona Vette: Deze week werd bekend dat het ministerie 3M officieel aansprakelijk Verplichting om iets te doen of te betalen. We spreken van aansprakelijkheid als een ander persoon verantwoordelijk kan worden gehouden voor uw schade. stelt. Wat betekent dat voor Zeeland?

Dick van der Velde: Dat betekent in mijn optiek twee dingen voor Zeeland. Dat betekent dat die mensen die zich bij ons gemeld hebben met schade dat er een kansje is dat dat uiteindelijk gecompenseerd wordt. Er wordt in ieder geval aan gewerkt en ik denk dat dat een hele belangrijke is.

Ilona Vette: Je zegt een kansje?

Dick van der Velde: Ja ik zeg een kansje omdat het altijd lastig is in te schatten hoe groot die kans is en ik wil geen verwachtingen wekken die niet waar te maken zijn. Ik hoop natuurlijk dat die mensen uiteindelijk ook schadeloos gesteld te gaan worden maar je weet dit soort dit soort trajecten nooit precies wat of de uitkomst is. Ee  tweede belangrijk ding waardoor ik hierbij zou willen vermelden is dat de minister dit op zich doet betekent dat hij zijn nek uitsteekt voor deze mensen dat hij zijn nek uitsteekt voor Zeeland en dat is voor een heel Zeeland natuurlijk gewoon een goed geluid, het is goed om te weten dat je grote broer in Den Haag je helpt.

Ilona Vette: Ja we zien ook eh dat nieuws van die claim roept eigenlijk ook wel allerlei andere vragen op over PFAS eh mensen die zeggen dat er helemaal niks meer kan in de Westerschelde. Nou er zijn natuurlijk wel allerlei onderzoeken gedaan naar wat wel en niet kan, misschien is het goed om dat nog even op een rijtje te zetten.

Dick van der Velde: Daar moet je altijd een beetje voorzichtig mee zijn maar er is natuurlijk een voedselonderzoek geweest die zegt dat je bepaalde vissoorten beter niet kunt eten en sommige dingen beperkt zou moeten eten. Er is onderzoek gedaan van nou wat kun je nou wel niet met zeegroenten dat valt alweer wat mee als je dat vergelijkt met vissen.

Ilona Vette: Zeegroenten kun je gewoon eten toch?

Dick van der Velde: Daar is ook onderzoek naar gedaan en dat kun je gewoon eten, voordat je daar heel veel neemt nou dan moet het percentage wel erg hoog zijn. Als je het hebt over de zorgen ten aanzien van de zwemwaterkwaliteit nou daar hebben we ook onderzoek naar gedaan en de zwemwaterlocaties die wij kennen daar doen we het met enige regelmaat onderzoek naar dus de bekende zwemwaterlocaties daar kun je gewoon zwemmen. Inmiddels vinden er ook wat onderzoeken plaats nou de concentratie van PFAS in zeeschuim. Dat gebeurt langs de hele kust van Nederland om te bezien hoe daar de concentraties in zijn omdat er in België wat onderzoeken zijn gedaan waar op een enkele plek een verhoogde concentratie is aangetroffen en dus is het goed om ook even bij ons te kijken hoe dat daar zit. Nou dat zijn een beetje de highlights van onderzoeken en conclusies die we de afgelopen tijd hebben gedaan en hebben getrokken.

Ilona Vette: En voor mensen die hier in geïnteresseerd zijn, is er ook een plek waar ze die informatie kunnen vinden?

Dick van der Velde: www.zeeland.nl.

Ilona Vette: We kijken vooral deze week natuurlijk steeds heel veel naar Vlaanderen 3M maar in Nederland valt ook nog wel wat te winnen toch?

Dick van der Velde: Je moet natuurlijk altijd het principe heiligen wat gij niet wilt dat u geschiedt , doe dat ook een ander niet. En dat betekent dat wij natuurlijk naar de Belgen hebben gekeken hoe het daar zit, laten we eerlijk zijn Antwerpen is een veel groter industriegebied dan hier in deze omgeving. Dus we moeten echt kien blijven op de lozingen vanuit Antwerpen maar ook vanuit het kanaal Gent-Terneuzen. Daar hebben we goede contacten over met de Belgen over hoe gaan we dat doen maar aan onze kant hebben we natuurlijk ook gewoon directe en indirecte lozingen waarop sommige vergund maar anderen misschien wel niet vergund waar we gewoon scherp op moeten zijn We hebben een aantal zaken lopen vanuit Brabant waar of de lozingen plaatsvinden langs of via de RWZ in Bath. Dat is een zuiveringsinstallatie van het Waterschap Brabantse Delta daar weten we van dat een behoorlijke dosis via die waterzuiveringsinstallatie bij ons de Westerschelde in komt en met die bedrijven en de Milieudienst van Brabant hebben we ook serieus contacten maar voor te zorgen dat ook die lozingen naar beneden gaan.

Ilona Vette: En daar worden nu ook stappen gezet?

Dick van der Velde: Dick van der Velde: Ik zit eigenlijk te wachten op een bericht van één van de ondernemers die echt serieus een poging doet om tot 95% te kunnen reduceren. Nou laten we eerlijk zijn als ze morgen tegen mij zouden zeggen 75% dan ben ik al een stuk blijer dan in deze situatie. Nou in de andere daar zijn we met de Milieudienst Brabant mee in de weer om te kijken op welke manier we daar een stap in kunnen zetten. Tegelijkertijd weten we natuurlijk ook dat er in het verleden op best wat locaties gebruik gemaakt is van blusmiddelen met PFAS en die locaties zijn we nu ook aan het onderzoeken met name in het gebied aan het kanaal Gent-Terneuzen waar we echt behoefte hebben aan van waar zitten die locaties nou.  Daar wordt nu onderzoek naar gedaan en als we dat boven tafel hebben zullen we op die locaties gaan kijken hoe hoog die concentratie daar is of het uitlekt naar het water en welke zaken we kunnen oppakken om er voor te zorgen dat ook daar vermindering plaatsvindt. Allemaal symptoom bestrijding wat we aan het doen zijn maar als je zegt wat is nou echt het oplossing, de echte oplossing zit er natuurlijk in stoppen met productie en stoppen met productie is makkelijker gezegd. En er zijn natuurlijk een hele hoop producten waarvan je eigenlijk nu vandaag al kunt zeggen hebben we die wel nodig en als we die niet nodig hebben moeten we die dan wel maken en op basis van die gedachte is er bij Europa natuurlijk nu een initiatief genomen om uiteindelijk dat verbod op de productie van PFAS een halt toe te roepen en tegelijkertijd moet we ook eerlijk zijn als we morgen niet meer kunnen lopen omdat onze knie kapot is en we hebben de kunstknie nodig en die kan alleen maar gefabriceerd worden met PFAS nou dan moeten we misschien voor dat soort in mijn optiek moeten we voor dat soort ontwikkelingen wel een uitzondering maken. Tegelijkertijd denk ik dat we ook die industrie moeten kunnen helpen met nou ja het verzinnen en maken van producten met ingrediënten die minder vervuilend zijn voor onze omgeving als PFAS.

Ilona Vette: Je gaf net ook al aan dat alles wat niet essentieel is zou ook gewoon niet meer geproduceerd moeten worden. Dat begint natuurlijk eigenlijk ook een beetje met consumenten die ook moeten gaan nadenken over wat ze zelf nog willen kopen. Een goed voorbeeld ervan is denk ik de Vrouwen van Nu die zich ook ernstige zorgen maken over PFAS en ook elkaar vooral proberen van informatie te voorzien en let op wat je koopt. Wat vindt u van zo’n initiatief?

Dick van der Velde: Met zulke assistenten kun je je alleen maar gelukkig wensen natuurlijk. De dames doen precies wat we met z'n allen graag willen hè. Dat is namelijk zorgen dat de productie naar beneden gaat en als er geen afname is gaat de productie naar beneden. Ja en als je op die manier mensen bewust maakt van hun gedrag en wat of dat teweeg brengt voor de leefomgeving ja dan kan ik dat alleen maar toejuichen.

Ilona Vette: Nog even terug naar de schade. Ik ben nog bij eh bij Ko Dieleman langs geweest, is ook een van de indieners van schade die heeft natuurlijk echt wel heel veel pech gehad met het feit dat hij ook vooral op garnalen viste en nou ja moest verkassen en los van PFAS ook nog meer problemen natuurlijk ervaart.  Wat zou uw boodschap aan hem zijn?

Dick van der Velde: Ik heb ook met Ko gesproken dus ik weet een klein beetje hoe de vork in de steel zit en ik heb natuurlijk ook geluisterd naar het 5 daagse radioprogramma van NPO 1 waar hij echt serieuze tijd heeft gekregen om zijn verhaal te doen. Ik denk dat hij in die schadeclaim gewoon moet proberen mee te doen en dan hoop ik met hem dat hij gehoor gaat krijgen en dat hij daar ook wat aan heeft. Ja het is een tergend verhaal om dit te horen hoe een hoe een kleine ondernemer op deze manier last kan hebben van deze ontwikkeling. Daarnaast heb ik ook begrepen dat Ko ook wel van ander ontwikkelingen last heeft als het gaat om stikstof en brandstof en ga zo maar door ja dan heeft deze sector in brede zin het natuurlijk hartstikke moeilijk.

Ilona Vette: En wanneer hoopt u nog een visje te kunnen prikken uit de Westerschelde?

Dick van der Velde: Ja ik vind vis sowieso erg leuk ik ben een groot liefhebber en ja de vraag wanneer is de Westerschelde schoon genoeg om weer vis uit te kunnen eten, ja ik wou dat ik het antwoord wist.

Ilona Vette: Welke rol spelen de coördinatoren in de schadevergoeding?

Dick van der Velde: Ja eigenlijk niet zo'n vreselijk grote rol want onze rol is ook niet zo groot als provincie. Wij hebben die inventarisatie gedaan en verder is dit aan het Rijk. Ik heb er allerlei hoop natuurlijk bij. De coördinatoren doen wel andere dingen vooral in het kader van terugdringen van lozingen en hoe kun je nou met elkaar tot verbetering komen. Ik was van de week bij een bijeenkomst met veel ondernemers waarvan waarbij één van de ondernemers tegen mij zei “Goh meneer Van der Velde kunnen wij eens met die coördinator in gesprek gaan want wij zitten een beetje te zoeken naar manieren om lozingen te verminderen en we hebben toch wel graag daar even een gesprek over en advies van deze mensen.” Nou dat is natuurlijk een werkwijze die we alleen maar kunnen toejuichen. Tegelijkertijd hebben natuurlijk ook op het gebied van regelgeving de coördinatoren een rol. Op welke manier kunnen we dit het beste doen? Het verbinden van partijen hebben we de coördinatoren bij nodig, het helder maken van wat is er nou precies aan de hand, het duiden van wie is die verantwoordelijke partij. Het zijn allemaal zaken waarbij die coördinatoren een hele belangrijke rol gespeeld hebben en nog spelen dus ik heb ook de wens dat ze nog even tot onze beschikking Besluit van een bestuursorgaan gericht aan een persoon of groep personen in het bijzonder. blijven zodat we deze zaken echt nog verder kunnen brengen dan dat ze nu zijn.

[muziek]