Podcast Start van het toeristisch seizoen Zeeland

Ilona: Welkom bij deze podcast van de provincie Zeeland. Met Pasen -en daarmee de start van het toeristisch seizoen in aantocht- een mooi moment om even stil te staan bij deze voor Zeeland belangrijke sector. Hoe staat de sector ervoor? Zijn er nieuwe trends of ontwikkelingen en waar kunnen ondernemers eigenlijk terecht voor hulp? Mijn naam is Ilona Vette en ik ga hierover in gesprek met Diana Korteweg Maris van het kenniscentrum kusttoerisme, Minke Rabout van Impuls Zeeland en gedeputeerde Dick van der Velde. Diana jij kunt ons van alles vertellen over de feiten en cijfers over het toerisme in Zeeland. Je bent projectmanager van het HZ kenniscentrum kusttoerisme. Kun je kort uitleggen wat jullie doen?

Diana: Ja wij zijn een onderzoeksgroep aan de Hogeschool en wij doen met zo'n 10 mensen onderzoek naar toerisme in Zeeland. Hoeveel mensen komen er hier? Hoeveel toerisme hebben we eigenlijk? Hoeveel aanbod hebben we maar ook vooral Wat is de impact van toerisme voor Zeeland in positieve zin en soms ook in negatieve zin.

Ilona: En zo kunnen jullie ook organisaties zoals de provincie en Impuls helpen met hun beleid?

Diana: Klopt, wij doen dit onderzoek vooral om die kennis te delen met partijen zoals inderdaad provincie, gemeenten, Impuls maar ook ondernemers en sectororganisaties met het idee dat je op basis van de juiste feiten en cijfers goede beslissingen kunt nemen.

Ilona: Dank je wel. Minke, jij bent projectmanager vrijetijdseconomie bij Impuls Zeeland. Kun je kort uitleggen wat jullie doen?

Minke: Zeker. Impuls Zeeland is de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zeeland en wij ondersteunen de gehele Zeeuwse economie en dat doen we in verschillende topsectoren en dat doen we dus ook in de sector vrijetijdssector. Daar ondersteunen wij toeristische ondernemers, we inspireren ze, we ondersteunen ze met allerlei middelen en we kijken ook of we ze kunnen financieren.

Ilona: Dank je wel. Tot slot Dick, wat kan de provincie betekenen voor de sector?

Dick: Nou de provincie zou misschien heel veel kunnen betekenen, maar laten we ons beperken tot datgene wat de provincie op dit moment betekent en doet voor de sector. Wij maken afspraken met hier aan tafel Impuls en het kenniscentrum. Dat doen we één keer in de drie jaar, doen we die afspraken verversen. Dat gaat natuurlijk om van aan welke cijfers hebben we behoefte en welke ondersteuning kan Impuls geven aan ondernemers en op welke manier? Nou daar maken we afspraken over. Daarnaast hebben we natuurlijk het beleid wat we samen met sectoren hebben opgesteld, het Zeeland 2030, en we doen het een en ander op het gebied van marketing wat vroeger de VVV deed maar dat stukje hebben wij overgenomen. Tot slot hebben we ook nog een rol als het gaat over de wandelnetwerken en fietsnetwerken, het routebureau dat doen we ook het een en ander mee.  Dat hebben nu natuurlijk uitbesteed aan landschapsbeheer Zeeland maar we proberen daarin de doorontwikkeling natuurlijk nog steeds ja onze hoge positie op het gebied van welke provincie is de beste fietsprovincie te behouden. Dat is zomaar een greep uit datgene wat wij op het gebied van toerisme doen.

Ilona: Dank je wel. Even terug naar de actualiteit. Onlangs heeft het CBS de cijfers over 2023 beschikbaar gesteld. Daaruit blijkt dat het aantal overnachtingen in Zeeland is gegroeid met 5 procent. Diana, is dat veel of weinig, vergelijk je dat met afgelopen jaren, wat is dan 5 procent?

Diana: Nou we zien dat in 2023 het toerisme inderdaad weer wat verder gegroeid i.s We zien de laatste jaren eigenlijk elk jaar groei en sowieso herstel van de Corona dip die we hadden in 2020. Maar dat ging eigenlijk heel snel, maar ook als je op langere termijn terugkrijgt zie je eigenlijk al een periode van nou ja een kleine 10 jaar waarin we jaarlijks het aantal overnachtingen in Zeeland zien stijgen.

Ilona: En zijn er ook nog andere dingen uit de CBS cijfers die opvallen voor Zeeland?

Diana: Nou wat we zien is dat die groei komt met name vanuit de buitenlandse markt hè. Met name de Duitse toerist weet Zeeland nog altijd meer te vinden dan in het verleden; we zien steeds meer overnachtingen van Duitsers en ook wel een groei vanuit andere herkomstlanden maar vooral die Duitse markt is nog steeds wel het hardst aan het groeien.

Ilona: Oké, want ik dacht eigenlijk dat ook vooral Nederlanders sinds Corona Zeeland vooral hadden ontdekt of is die trend wat minder geworden?

Diana: Nou dat klopt inderdaad. We zien wel dat Nederlanders hebben in de coronajaren Zeeland zeker herontdekt of eigenlijk het eigen land herontdekt ook die zien we nog steeds meer komen dan voor Corona. Maar de hardste groei komt toch wel vanuit het buitenland. Je ziet dat de Nederlanders toch ook wel weer het vizier wat vaker op het buitenland richten. Mensen gaan in de zomer weer naar het buitenland op vakantie en in het voor- of naseizoen een tweede of derde vakantie die wordt dan in eigen land doorgebracht en ook in Zeeland.

Ilona: Oké, en als mensen naar Zeeland komen, waar slapen ze dan het liefst?

Diana: Ze slapen het liefst op campings en op huisjes terreinen, dat zijn echt de twee grote groepen waarbij we de grootste groei zien bij de campings. Toeristisch kamperen is echt weer helemaal herontdekt hè met de camper, met de caravan en de tent op vakantie, daar zien we echt de laatste jaren een enorme groei weer in het aantal overnachtingen. We zien ook enorme groei in verkopen van kampeermiddelen bijvoorbeeld en wat we zien is dat ook de hotelmarkt het laatste jaar weer behoorlijk wat gegroeid is. Maar dat is echt nog wel herstel van de dip die zij in de coronajaren hadden. Als je kijkt naar huisjes terreinen, het CBS bedoelt daarmee de vakantiewoningen maar bijvoorbeeld ook verhuur chalets, daar hebben we best wel wat groei gezien maar het laatste jaar stabiliseert dat een beetje.

Ilona: Oké, want soms krijg je het idee dat er alleen maar meer huisjes bij gebouwd worden maar dat lijkt dan dus mee te vallen met waar mensen naar op zoek zijn in Zeeland ?

Diana: Ja het aanbod is inderdaad ook wel gegroeid de afgelopen jaren en de overnachtingen de afgelopen jaren heel erg. Alleen je ziet de laatste jaren dat inderdaad wat stabiliseert en dat die groei daar een beetje uit is.

Ilona: En zie je dan ook een trend dat er nou ja nog meer mensen zich aanmelden om een camping te beginnen of campings uit te breiden. Is daar dan ook een eh een trend te zien?

Diana: Nou we zien natuurlijk heel veel initiatieven voor ondernemers die hun bedrijf willen uitbreiden, zijn ook zeker wel wensen voor nieuwvestiging. Het beleid daarop is natuurlijk heel strikt hè dus nieuwvestiging, hè een nieuw bedrijf beginnen nieuwe camping of iets dergelijks is zomaar niet meer mogelijk en ook het uitbreiden van bedrijven kent hele strenge voorwaarden. Dus het is niet meer zo dat dat er echt heel veel nieuw aanbod bij kan komen.

Ilona: Oké. Dick is dat iets waar de provincie ook enigszins in zou kunnen sturen?

Dick: Nou volgens mij doen we dat al want die strengheid die Diana aangeeft die komt natuurlijk voor een groot deel bij ons vandaan. We hebben met elkaar de kustvisie vastgesteld die is onderdeel van onze omgevingsvisie en dus ook de verordening en daar staan regels in opgesteld op welke manier je je bestaande bedrijf kunt uitbreiden en voor nieuwvestiging gelden de regels nog strenger. Nieuwvestiging kan eigenlijk alleen nog maar als je elders iets saneert dus vijf huisjes bouwen betekent ook vijf huisjes ergens anders weghalen, dat is een beetje de algemene regel op dit moment. We zien dan ook dat die groei in het aantal accommodaties wat stabiliseert maar we zien nog steeds dat Zeeland hartstikke populair is, als ook andere toeristische gebieden van Nederland. Dat betekent dat we daar waarop het draagvlak bij inwoners die zoiets hebben van het wordt hier wel erg druk dat we daar oren en ogen voor moeten hebben en samen met de sector moeten kijken hoe we dat het beste het hoofd kunnen bieden. Daar hebben we natuurlijk bestemming 2030 onder andere voor bedacht.

Ilona: Wat is bestemming 2030?

Dick: Bestemming 2030 betekent in hoge mate hoe kun je nou Zeeland als toeristische bestemming behouden maar niet alleen kijken naar het strand en de kust. Maar hoe kunnen we proberen ook het binnenland aantrekkelijk te maken en te houden voor onze toeristen. Hoe kunnen we proberen niet iedereen alleen maar in juli en augustus hier naartoe te laten komen maar kunnen we dat ook verspreiden over de rest van het jaar want dan en dan kom ik en dat dat is nog wel eens een keer voor sommigen een probleem om dat echt te zien. Het is niet zo dat het ons niks brengt, toerisme, het is het is natuurlijk echt een economische pijler waarop met name in die kernen waar dit een rol speelt de voorzieningen op een niveau gehouden worden waarop ze zelf gemak van hebben maar die toch voor een groot deel bij de toeristen vandaan komt. Fietspaden die aangelegd zijn, supermarkten die aanwezig zijn in kernen en winkelgebieden die in kernen aanwezig zijn die eigenlijk niet zouden kunnen bestaan zonder toerisme. En laten we echt eerlijk zijn; ok wil niet zeggen dat wij geen oor hebben naar de klacht van jongens het mag wel wat minder. We zijn er ook bezig met elkaar om te bezien of dat we op de een of andere manier een afwegingskader kunnen maken daar waarop bestaande ondernemers -vooral bestaande ondernemers toch behoefte hebben aan doorontwikkeling want we willen ook dat ze duurzamer worden en daar is natuurlijk ook nou ja geld voor nodig en ruimte soms voor nodig. Maar we proberen daar met het realiseren van een afwegingskader toch heel kritisch en heel nou laten we zeggen zorgvuldig om te gaan. Ik ben echt van mening dat we samen met de sector en de inwoners hier de schouders onder moeten zetten en dat gaat niet altijd zonder wrijving. Maar laten we hopen dat er uiteindelijk dan toch glans gaat komen.

Ilona: Je zegt nu dat er strakke regels zijn maar om me heen zie of heb ik toch ook het idee dat er best wel veel bijgebouwd wordt.

Dick: Ja dat is het grappige natuurlijk want dat zie je en die strakheid in de regels die is er daadwerkelijk en datgene wat of je nu ziet, wat wel kan voldoen aan de voorwaarden die we met elkaar gesteld hebben of die hebben nog rechten vanuit het verleden, maar je ziet niet wat er op mijn bureau voorbij komt en van onze mensen wat daar voorbij komt waar we echt heel resoluut nee tegen zeggen om de doodeenvoudige reden dat ze niet passen in onze regels. En als ik die nog op een stapel zou leggen van de afgelopen  jaar ja dan weten we dat er een hele hoop initiatiefnemers teleurgesteld zijn dat ze niet kunnen dus dat gebeurt wel degelijk. Want je kunt vinden of het genoeg is, je kunt ook vinden dat het niet genoeg is. Maar er wordt stevig aan gewerkt om ervoor te zorgen dat we dat draagvlak van de inwoners blijven behouden.

Ilona: Diana nog even terug naar jou. Want Dick gaf al aan dat provincie ook rekening houdt in het beleid met inwoners die het soms toch wel wat druk vinden. Daar hebben jullie ook onderzoek naar gedaan hè?

Diana: Klopt wij hebben in 2019 voor het eerst onderzoek gedaan naar wat de inwoner vindt van  toerisme in Zeeland. We hebben dat vorig jaar herhaald en we vinden dat een heel belangrijke maatstaf ook om mee te nemen van joh wat zijn de zorgen van inwoners maar ook wel welke positieve effecten ervaren inwoners van toerisme. We zien dat dat draagvlak van inwoners voor toerisme dat staat onder druk. We zien ook echt wel dat in een paar gemeenten dat het gedaald is in 2022 ten opzichte van 2019. En ja ik denk dat dat inderdaad ook precies de voeding is voor het gezamenlijk beleid dat provincie en de gemeenten maar ook de sector inzet van joh hoe kun je oog hebben voor die zorgen, hoe kun je waar overlast is dat wegnemen, maar vooral ook hoe kun je zorgen dat we als inwoners veel bewuster profiteren van alle voordelen die toerisme brengt. Want inderdaad het wordt vaak voor lief genomen het voorzieningenniveau dat we hier in Zeeland hebben maar we moeten ons ook realiseren dat in een provincie met 385 000 inwoners de voorzieningen die we nu hebben niet zouden kunnen bestaan zonder het toerisme. Dus ja dat is denk ik beide hè; de positieve effecten vergroten dat inwoners nou ja dat ook echt daadwerkelijk zo ervaren en aan de andere kant waar het knelt die knelpunten oplossen.

Ilona: Ja en ik kan me voorstellen Minke dat ondernemers daar ook een belangrijke rol in spelen, dat zij ook rekening houden met nou ja hoe ze eventuele overlast zouden kunnen beperken enzo. En ik denk dat de ondernemers ook nog allerlei andere uitdagingen hebben als het gaat om allerlei transities, energie, duurzaamheid goed voor mens en milieu et cetera. Kun jij eens vertellen waar ondernemers tegenaan lopen en waar ze voor ze bij jullie aankloppen?

Minke: Ja kijk alle kaders die net ook bijvoorbeeld door Dick worden geschetst daar heeft een ondernemer natuurlijk mee te maken. En wat wij natuurlijk wel heel graag willen is dat we een toekomstbestendige sector houden en daar proberen wij de sector en de ondernemers wel in te ondersteunen. We proberen ze bewust te maken van de thema's waar ze op in moeten spelen. We proberen ze bewust te maken van de beleidskaders die er zijn, we hebben ook ondersteuningsmiddelen om ze te helpen om met de toekomstplannen aan de slag te gaan. We hebben een verbindende rol, we brengen ze in contact met bepaalde expertise die nodig is, met overheden die nodig zijn en inderdaad ze hebben een heleboel uitdagingen want je hebt het beleid maar daarnaast heb je natuurlijk de grotere maatschappelijke opgaven waar je ook als sector mee te maken hebt. Hoe ga ik om op mijn bedrijf met klimaatverandering? Hoe ga ik om met energietransitie De overgang van fossiele energiebronnen (steenkool, aardolie, aardgas) naar bronnen die opnieuw gebruikt kunnen worden (zon, wind, water). ? Wij proberen goede voorbeelden te laten zien van Koploper ondernemers in de sector die best wel wat stappen hebben gemaakt. Die delen we in de sector, we proberen ook juist die middenmoot ondernemer, familiebedrijven die heel belangrijk zijn voor Zeeland, te inspireren, te stimuleren aansporen/inspireren/aanmoedigen om , te ondersteunen en daarnaast is ook wel goed om te noemen dat we ook de mogelijkheid hebben om een stukje te financieren. We hebben het Fonds vrijetijdseconomie waar we een groot deel van de sector een stukje financiering kunnen bieden. Dus we hebben heel graag de aanpak van het inspireren van een ondernemer tot een plan maken tot het dan een stukje mee financieren om zo te komen tot een ja toekomstbestendige sector.

Ilona: En zijn er ook, oh sorry wil jij iets aanvullen?

Diana: Nou wat ik wilde aanvullen vullen; jij maakte net heel mooi de brug van goh de knelpunten die in de sector leven of die inwoners ervaren en dat het ook een opgave is voor ondernemers. Ik denk dat ondernemers zich heel erg bewust zijn van hoe inwoners over toerisme denken. Het zijn altijd niet alleen de problemen die ondernemers zelf kunnen oplossen hè? Knelpunten die ervaren worden gaan vaak over verkeer en parkeren. Dat is natuurlijk best wel lastig als je een accommodatie aanbiedt, de drukte die ontstaat in dorpen bijvoorbeeld als het gevolg ook van dagbezoekers. Dus we kijken vaak heel erg naar bijvoorbeeld de grote verblijfparken van goh die genereren zoveel drukte maar het zijn ook heel vaak dagbezoekers. Het zijn ook heel vaak inwoners die zelf vanuit het ene deel van Zeeland bijvoorbeeld naar de kust trekken. Zijn forse aantallen bezoekersstromen maar dat zijn vaak ook inwoners zelf die gaan recreëren in de eigen provincie. Die lekker gaan wandelen, die lekker uit eten gaan, naar het strand gaan. Die drukte nou ja die veroorzaken we dus voor een deel ook zelf dus ik vind het soms best wel lastig dat de sector -de toeristische sector- wordt aangesproken op van goh we hebben overlast van toerisme terwijl die overlast we voor een deel als inwoners zelf misschien ook wel mede veroorzaken en dat ondernemers daar ook niet altijd een rol in hebben. Dus vandaar dat ik dat nog wel even aan wilde vullen als het gaat over de uitdagingen die in de sector leven. Die ondernemers hebben inderdaad heel erg te maken met van nou inwoners mopperen op toerisme en dat doen de ondernemers maar voor een deel kunnen zij er ook niet altijd iets aan doen.

Ilona: Ja eigenlijk zouden we ook wat meer naar de overheid misschien dan moeten kijken Dick?

Dick: Ja de oplossing overal voor de overheid.

Ilona: Nou ja kan de provincie hier een rol in spelen, of gemeenten?

Dick: Volgens mij heb ik net al geschetst dat de overheid hier best een rol in speelt. Gemeente is natuurlijk een belangrijke partner daarin als het gaat over regelgeving maar ook als het gaat over faciliteren mogelijk maken/ondersteunen weet je, parkeerplaatsen, fietspaden, wegen: hoe ga je om met de verkeersafwikkeling? Dat zijn natuurlijk allemaal vaak in de Kernen de gemeentelijke verantwoordelijkheden. Wij ondersteunen in onze verordening en onze visie daar waar het gaat over van nou als je wil uitbreiden grootschalig vinden wij op dit moment van: nou probeer daar zo terughoudend mogelijk mee te zijn. Maar kleinschalig ja daar waarop het kan moeten we dan wel zien onder welke voorwaarden, daar hebben we regels aan vastgesteld en tegelijkertijd blijf ik van mening dat we dat met zijn allen moeten doen. Wij, de gemeente de ondernemers en de omgeving en weet je het is inderdaad waar; heel veel ligt op het bordje van de overheid. Het is inderdaad een volle parkeerplaats daar kan de individuele ondernemer niet zo vreselijk veel aan doen. Maar op het moment dat dat gezien wordt als een als een overlast, ik denk ook dat je als ondernemer naar je omgeving kan kijken en hoe kan ik mijn omgeving een beetje meenemen in allerlei dingen? Hoe kan ik de inwoners ook een beetje helpen met hun uitdagingen want dan wordt de last misschien net iets minder zwaar en ik denk dat als we met zijn allen op die manier er naar kijken en tegelijkertijd te proberen om die overdreven groei een halt toe te roepen dan denk ik dat we het goede doen. Het was tenslotte zo dat nou ja laat maar zeggen 10 15 jaar geleden was iedereen hartstikke blij dat we de supermarkt in het dorp konden behouden vanwege het toerisme, want dan hoeven we niet dat hele eind te reizen om de boodschappen te doen en nu lijkt het er een beetje op dat dat als vanzelfsprekend gezien wordt en er dan vooral gekeken wordt naar de overlast die er nogmaals echt zal zijn. Maar ik denk dat er maar één oplossing hiervoor is: begrip voor elkaar en proberen daar waarop we het hebben over uitbreiding het vooral met elkaar te doen. En dat zien we ook gebeuren hè bij ondernemers die nu met plannen bezig zijn voor de toekomst. Die kijken echt wel naar de omgeving. Die kijken hoe kan ik met mijn bedrijf bijdragen aan de omgeving, aan de grotere maatschappelijke opgaven om een voorbeeld te geven. Hoe ga ik met mijn water om, hoe kijk ik naar mijn omliggende bedrijven, kan ik een samenwerking aangaan dus er wordt echt wel die relatie naar die omgeving naar die inwoner wordt echt wel opgepakt. Ook in de innovatieve oplossingen die op een bedrijf liggen.

Ilona: Duidelijk. Ja we hebben natuurlijk gehad over duurzaamheid en energie klimaat zijn natuurlijk hele belangrijke thema's. Ik vroeg me af is personeelsgebrek niet ook wel een dingetje in deze sector?

Minke: Die blijven we ook terughoren, dat klopt ook daar wordt door ondernemers zie je ook in verschillende regio's wel samenwerkingen, oplossingen ontstaan om daar ja oplossingen voor te bedenken. Alleen dat blijft wel een uitdaging in Zeeland in de gehele sector, niet alleen in de bepaalde branches maar zie in de hele sector ja.

Ilona: Diana, Pasen staat voor de deur. Wat zijn jouw verwachtingen voor komend seizoen in Zeeland?

Diana: Komend seizoen ehm nou ja de tendenzen zijn dat het toerisme de komende jaren blijft groeien. Dat geldt voor heel Nederland, dat is niet alleen voor Zeeland zo dus het aantal overnachtingen dat in Zeeland zal plaatsvinden ja de verwachting is dat toch wel weer een lichte stijging zal zijn dit jaar. En dat dat met name ook wel buiten de zomer zal plaatsvinden die groei. Wat we afgelopen jaar hebben gezien is dat het weer een ontzettend belangrijke factor is. We hadden afgelopen jaar in mei en juni 2023 -we lijken het bijna vergeten maar het KNMI noemde die maanden record warm- en we hadden ook echt een enorme groei in juni  2023 in het aantal overnachtingen. En we zagen ook een dipje in augustus 2023 en dat weten we misschien nog wel want toen regende het veel in die maand. Dus je ziet dat het weer nog steeds een heel belangrijke factor is voor de vakantie in eigen land.  Zeker voor de last minute beslissing hè van goh we gaan er nog een weekendje tussenuit want het is mooi weer. En zeker omdat nou ja Nederland als bestemming zeker in eigen land het moet hebben van de extra vakanties dus dan is het weer nog zeker wel een belangrijke factor. Maar in algemene zin ja zien we eigenlijk nog wel en verwachten we wel een verdere groei van het toerisme.

Ilona: Oké dus mensen die wat kritisch staan tegenover de drukte die moeten eigenlijk beetje hopen op slecht weer deze zomer?

Diana: Dat zou je kunnen zeggen maar ik denk dat we met z’n allen -ook als inwoners- vooral heel erg genieten van onze provincie en dat we zelf ook fijner buiten zijn als we lekker kunnen fietsen, wandelen, naar het strand kunnen gaan op het terrasje kunnen zitten. Want dat is wat we als inwoners zelf ook doen en wij maken ook gebruik van al die voorzieningen. Dat vergeten we soms wel eens maar we zijn ook vaak recreant of toerist in eigen provincie en ja daar maken we ook gebruik van dat aanbod dus laten we dat ook vooral blijven doen. En nou ja laten we ook kijken, ik denk dat dat ook één van de factoren is waar we ook zelf invloed op kunnen hebben als inwoners zelf: we zijn heel erg geneigd de auto te pakken overal waar we naartoe gaan. Maar goed dan zijn we zelf staan we ook in die file en zorgen we ook voor drukte op de weg dus misschien kunnen we zelf ook wat vaker de fiets pakken of te voet gaan en op die manier leuke dingen gaan doen in eigen provincie.

Ilona: En nog gezond ook dus goede tip denk ik. Heb jij er nog iets aan toe te voegen Dick?

Dick: Nee heb ik niks aan toe te voegen, behalve dan dat ik toch hoop dat het met Pasen lekker weer is want dan kan ik ook op een terrasje gaan zitten.