Vragen en antwoorden webinar RIVM 8 november '23

Actualisering van de landbouwrisicogrenswaarde is onderdeel van het onderzoeksprogramma, wat dit in de toekomst gaat betekenen kunnen we nu nog niet aangeven.

In het programma nemen we alle blootstellingsroutes mee om te bepalen welke het meest relevant zijn.

Dat klopt. Voor het programma heeft RIVM contact met brancheorganisaties en wordt per scenario bekeken of en zoja, welke stakeholders relevant zijn om te betrekken.

De gezondheidskundige grenswaarde is gebaseerd op een studie in mensen. Ook zijn er veel dierstudies die laten zien dat er nadelige effecten optreden na toediening van PFAS.

PFAS is een grote groep stoffen en niet van alle PFAS is bekend hoe schadelijk ze zijn. Van de PFAS waar het wel voor bekend is weten dat daar (soms grote) verschillen in zitten. Het RIVM werkt daarom ook met relatieve potentiefactoren in de risicobeoordelingen.

Er is nauwe samenwerking met Vlaanderen zowel over wetenschappelijke als beleidsmatige onderwerpen. Monitoring van de leefomgeving is er daar ook een onderwerp. Zowel in Nederland als in Vlaanderen wordt regionaal gemeten. De uitvoering kan per land verschillen. 

De staatssecretaris van IenW heeft een gezondheidskundig onderzoek aangekondigd voor de regio rondom Dordrecht en de Westerschelde. Volgend jaar zal het RIVM een verkenning uitvoeren naar de invulling van het gezondheidskundig onderzoek. 

Het algemene advies is om een gevarieerd eetpatroon aan te houden. Dat geldt voor zowel het type voedingsmiddel als de herkomst. Er zijn enkele uitzonderingen. Zo is er een advies in Dordrecht in binnen een bepaalde straal rondom Chemours geen groente uit de moestuin te eten en is er een advies om zo min mogelijk producten uit de Westerschelde te consumeren. 

Via https://www.evides.nl/uw-drinkwater/bronnen/pfas-en-drinkwater  wordt informatie gegeven over waar het drinkwater in onder andere Zeeland vandaan komt en PFAS daarin.

Het gepresenteerde RIVM-programma heeft tot doel om de landelijke PFAS-blootstelling in beeld te brengen, en welke maatregelen die blootstelling kunnen verminderen. Er wordt gekeken of regio's uitgelicht kunnen worden in het landelijke beeld. De door de staatssecretaris toegezegde verkenning voor een onderzoek naar gezondheidseffecten rond de Westerschelde gaat meer specifiek over de regionale effecten.

Tijdens de sessie is grotendeels ingegaan op het onderzoeksprogramma PFAS. Zoals aan het einde van de presentaties is toegelicht zal daarnaast opdracht worden gegeven aan RIVM voor een verkenning naar specifiek onderzoek rond de Westerschelde en Chemours.

Er zijn een aantal maatregelen die mensen zelf kunnen nemen. Bijvoorbeeld gevarieerd eten, om het vaak eten van producten met een hoog gehalte aan PFAS te vermijden. Het advies om zo min mogelijk producten uit de Westerschelde te eten is bekend. In het algemeen geldt advies van het Voedingscentrum om beperkt zelfgevangen vis en schaaldieren te eten. Op de website www.waarzitwatin.nl is te zien welke producten PFAS bevatten, door deze niet of minder te gebruiken kan ook blootstelling verminderd worden.

De omvang van een regio kan verschillen, in het onderzoeksprogramma is hier geen specifieke maat voor. Dit kan bijvoorbeeld afhangen of  er een lokale PFAS bron is of hoe bestaand onderzoek is opgezet.

In volwassenen zijn de hoogste PFAS concentraties te verwachten vanwege stapeling van PFAS.  Door het meten  van PFAS in moedermelk kunnen we ook de blootstelling van baby’s inschatten. Daarnaast een praktische reden: studies met volwassenen zijn vanwege ethische toetsing eenvoudiger uit te voeren dan met kinderen.

Het doel van dit onderzoek is het krijgen van een landelijk beeld. Wel kijken we op dit moment of het voor de regio's Chemours en Zeeland mogelijke is om te onderzoeken of de blootstelling hier anders is dan in de rest van Nederland. Het is nog niet duidelijk of dit ook gaat lukken.

Specifiek voor koffie en thee gaat het om het bereide product. Dit betreft dus ook mede het drinkwater dat gebruikt wordt voor de bereiding van de koffie en thee. 

Het onderzoek naar zeeschuim is inmiddels afgerond, medio december 2023 worden de resultaten teruggekoppeld.

Met het programma krijgen we een actueel beeld van de blootstelling van de hele Nederlandse bevolking. Dit geeft ook een referentiepunt voor het duiden van lokale situaties. Daarbij geeft het onderzoek blik op maatregelen waarmee de blootstelling aan PFAS op landelijke niveau kan worden verlaagd. Dit heeft ook positieve effecten voor de inwoners van Zeeland. 

In tegenstelling tot de Westerschelde geven metingen in de Oosterschelde op PFAS geen reden tot zorgen. De schelpdiersector heeft ook zelf PFAS-metingen laten doen op producten uit de Oosterschelde, waaruit blijkt dat daar geen redenen voor zorgen te zien zijn.

Daar kunnen we op dit moment nog geen extra informatie over geven. 

Onduidelijk wat met deze vraag bedoeld wordt

Ja.

Het is nu nog niet duidelijk wat er allemaal in de kosten meegenomen kan worden, dat wordt nog onderzocht. 

De onderzoeksresultaten zullen worden gepubliceerd op de website, inclusief hoe deze zijn verkregen.

De ministeries van IenW, VWS en LNV zijn de opdrachtgever voor het Onderzoeksprogramma PFAS. De Provincie Zeeland kan dus de opdracht niet eigenstandig uitbreiden. Zoals toegelicht door Gedeputeerde Van der Velde voert hij wel overleg met de minister over het programma en gaat de Provincie graag tijdens de verkenning voor nieuw onderzoek met het RIVM in gesprek wat belangrijke punten daarvoor zijn en om te kijken waar lokale en regionale partijen ook zelf acties kunnen nemen om een goed onderzoek te ondersteunen.