Getijdenduiker

De duiker heeft vier kokers van vier meter breed en drie meter hoog. Drie kokers creëren het gedempte getij in Waterdunen. Hierdoor stroomt Westerscheldewater het gebied in en uit. De vierde koker staat in verbinding met het gemaal Nieuwe Sluis en voert polderwater af naar de Westerschelde. Er is geen verbinding tussen het zoute water van Waterdunen en het water van de omliggende polders. Boven op de kokers staat aan landzijde een bedieningsruimte en aan zeezijde een schuivenhuis. De onderstaande figuur laat de opbouw van de getijdenduiker zien.

De getijdenduiker is in september 2019 in gebruik genomen. Op dat moment stroomde voor het eerst zout water het gebied in en uit. De eerste maanden zijn gebruikt om de stroomsnelheden in de inlaatkreek en 't Killetje te testen en om de bediening voor het getij in te regelen. Het getij in Waterdunen is gedempt. Dat betekent dat bij eb en vloed het waterpeil in Waterdunen varieert, maar minder sterk dan in de Westerschelde. Het gemiddelde hoog- en laagwaterpeil in de Westerschelde is ongeveer +207 cm NAP en -176 cm NAP. Bij springtij zal het getij in Waterdunen variëren van –75 cm NAP tot +75 cm NAP en bij doodtij van +30 tot –30 cm NAP.

De schuiven regelen het waterpeil in het getijdengebied. Hoe verder de schuiven openstaan, hoe meer water het gebied in of uit kan stromen. De schuiven worden aangestuurd op basis van metingen van de waterstanden in de Westerschelde en in Waterdunen. Er zijn verschillende meetpunten aangelegd, die continu informatie doorgeven. Een computersysteem stelt de schuiven in om de juiste getijdecurven in Waterdunen te krijgen. Daarnaast zijn er veiligheidssystemen die automatisch worden aangestuurd op basis van de gemeten waterstanden. Als Waterdunen zijn maximale peil gaat bereiken en er is nog steeds instromend water, dan sluiten de schuiven. In geval van nood en voor onderhoud is handmatige bediening mogelijk.

De getijdenduiker is onderdeel van de waterkering. Dit stelt hoge eisen aan de werking ervan. Indien nodig, bijvoorbeeld bij een extreme stormvloed, kan de duiker worden gesloten. Daarom heeft elke koker twee schuiven. In de automatische aansturing worden op basis van de waterstanden ook gedeeltelijke sluitingen uitgevoerd, bijvoorbeeld wanneer de waterstand in Waterdunen te hard stijgt, het maximum of minimum wordt bereikt of wanneer de stroomsnelheden in het Killetje of de inlaatkreek erg hoog worden.

Het water dat voor het openen van de getijdenduiker in de kreken stond, was brak. Wanneer de getijdenduiker opengaat, komt zout water het gebied in. Om te voorkomen dat de vissen in Waterdunen zouden sterven zodra het zoute water het gebied inkomt, zijn in juli en augustus 2019 zoveel mogelijk vissen uit de kreken gevangen. Hiervoor is een gespecialiseerd visbedrijf ingeschakeld. Er is vooral karper, (snoek)baars en voorn opgevist. De vis is uitgezet in het Markiezaatsmeer bij Bergen op Zoom.

De getijdenduiker verbindt het zilte natuurgebied van Waterdunen met de Westerschelde, waardoor water uit de Westerschelde tweemaal per dag het gebied in- en uitstroomt. Het gebied rond de duiker is een focuspunt voor de verblijfs- en dagrecreatie. Op 26 september 2019 is de getijdenduiker door de vijf partners van Waterdunen officieel geopend.

Voordat de getijdenduiker in gebruik werd genomen, is het systeem uitgebreid getest. In de technische monitoringsfase is vooral bekeken of de stroomsnelheid van het water bij het in- en uitlaten klopt met de berekening. Ook is gekeken of de steenbestorting van de inlaatkreek en bij ’t Killetje netjes op zijn plaats bleef liggen en of het systeem van de getijdenduiker zelf goed functioneert. Uit de testen is naar voren gekomen dat de inrichting van inlaatkreek en ’t Killetje goed is, maar dat de getijdenduiker nog niet volledig functioneerde. Om dit op te lossen is gekozen voor een pakket aan maatregelen, zoals een aanpassing van het (software)besturingssysteem en een extra verzwaring van het hydraulisch systeem. Waterschap Scheldestromen zal deze aanpassingen in 2023 en 2024 doorvoeren.