Van idee naar plan
Voordat er een schop de grond in ging, is het idee voor Waterdunen uitgewerkt in diverse plannen. Daarvoor zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd en is een voorlopig ontwerp gemaakt is de benodigde grond aangekocht en is de financiering verder uitgewerkt.
Waterdunen is ontstaan door een samenloop van omstandigheden. Behalve een bijzonder natuur- en recreatiegebied, dat een belangrijke bijdrage levert aan de economie in West-Zeeuws-Vlaanderen, is Waterdunen ook een dijkversterking. En op de velden rond het Kustlaboratorium kunnen ondernemers experimenteren met zilte teelten. Dit is allemaal mogelijk door de manier waarop het gebied is ingericht en door de aanleg van een innovatieve getijdenduiker.
Het gebiedsplan West-Zeeuws-Vlaanderen ‘Natuurlijk Vitaal’ uit 2004 beschrijft mogelijke oplossingen voor de vergrijzing van de bevolking, teruglopende werkgelegenheid en het wegtrekken van inwoners uit de regio. Het plan vormde de basis van een aantal projecten, waaronder Waterdunen. Tegelijkertijd stelde het Rijk het Beleidskader Planstudies Zwakke Schakels op, met het doel Nederland beter te beschermen tegen overstromingen. Dit resulteerde in een basisdocument Kustversterking West Zeeuws-Vlaanderen (2005). De conclusie hiervan was dat kustveiligheid en de ontwikkeling van natuur, landschap en recreatie in Waterdunen het best kan worden gecombineerd met brede, robuuste duinen. Vanwege de vaargeul in de Westerschelde was zeewaartse versterking geen optie.
Een volgende stap was het opstellen van de MER Waterdunen (Kustversterking en gebiedsontwikkeling in de Jong- en Oud-Breskenspolder). De MER Waterdunen beschreef de gewenste maatregelen, alternatieven en effecten van de alternatieven. Het doorlopen van de MER-procedure was verplicht omdat het hier ging om een wijziging van de zeedijk, de aanleg van recreatieve en toeristische voorzieningen en de inrichting van het landelijk gebied. De MER heeft in 2007 de inspraakprocedure doorlopen. Nadat de inspraak op de MER was afgerond, is de doelstellingenovereenkomst getekend. De provincie Zeeland nam het voortouw in de voorbereiding.
De verdere uitwerking van Waterdunen verliep via verschillende sporen. In februari 2008 is het ontwerp-kustversterkingsplan in procedure gegaan. Datzelfde jaar zijn de voorbereidingen begonnen voor het maken van het inrichtingsplan. Voor het rond krijgen van de financiën is de grondexploitatie verder uitgewerkt. Ook is in 2008 verkend of Waterdunen onderdeel kon uitmaken van het natuurherstel in het middengebied van de Westerschelde, zoals beschreven in het Natuurpakket Westerschelde (NPW). Dit bleek het geval, waardoor Waterdunen ook financiering vanuit NPW ontvangt.
Een belangrijk spoor bij de totstandkoming van Waterdunen was de aankoop van de benodigde grond in het gebied. Tussen 2006 en 2012 is uitgebreid gesproken met grondeigenaren in het gebied. Uiteindelijk heeft de provincie in 2012 met alle grondeigenaren overeenkomsten kunnen sluiten.
Gedeputeerde Staten van Zeeland gaven in oktober 2009 het voorontwerp van het Provinciaal inpassingsplan Waterdunen vrij voor inspraak en overleg. In dezelfde vergadering is het voor Waterdunen opgestelde inrichtingsplan vastgesteld. Dit plan, dat een beeld geeft hoe Waterdunen eruit zal komen te zien, is samen met het voorontwerp inpassingsplan ter inzage gelegd. Het inpassingsplan Waterdunen is februari 2012 onherroepelijk geworden. Dat is ook het moment dat werkzaamheden beginnen.
