Kavelruilcoördinatoren

"Grond is emotie"

Bas van ’t Westeinde is één van de zeven kavelruilcoördinatoren die in Zeeland actief is. Bas is een echte Zeeuw die geboren en getogen is in Borssele. Bas heeft in zijn tienerjaren aan de hoge landbouwschool gestudeerd en is daarna nog rechten gaan studeren. Bas is altijd een actieve boer geweest en heeft door de jaren heen zijn bedrijf veel zien groeien. Veel van zijn tijd spendeert hij op de tractor, bij het bedrijf dat ondertussen is overgenomen door zijn zoon Bastiaan. Daarnaast is Bas actief in veel landbouworganisaties. Zo is hij lang landelijk voorzitter geweest van de telersvereniging McCain. Toen is Bas uiteindelijk gerold in de wettelijke ruilverkaveling ten behoeve van de Westerscheldetunnel, Api Borsele. Daarna is hij gevraagd voor het Kavelruilbureau Zeeland en is hij al sinds de oprichting hiervan betrokken als kavelruilcoördinator voor zowel Noord- als Zuid-Beveland.

Op de Bevelanden is er weinig ruilgrond, geeft Bas aan. Hierdoor is het echt puzzelen en zoeken naar een oplossing. Ook moet hij goed op zijn communicatie letten omdat grond emotie is. “Het is mijn doel om ervoor te zorgen dat partijen niet te kort komen. Iedereen moet erop vooruitgaan.”

“Wij zijn als kavelruilcoördinatoren altijd bereikbaar” zegt Bas, “dus als ik op het land ben, kan ik gebeld worden”. Bas geeft aan dat het veel schakelen is. Het is niet alleen maar kavelruilen, er zit nog veel omheen zegt hij. “Zelfs als ik niet actief bezig ben met het kavelruilen, denk ik er veel aan. Ik ben dan veel in mezelf aan het puzzelen. Het werk stopt nooit, het gaat altijd door. Je went er aan”.

Het Kavelruilbureau Zeeland werkt zonder winstoogmerk, wat volgens Bas echt een meerwaarde is. Als kavelruilcoördinator ga je in goede harmonie en goede verhoudingen aan het werk. Ook probeer je objectief te zijn, geeft Bas aan. Het belang van de Provincie weegt net zo zwaar als die van een boer, zegt hij. Voor Bas is een kavelruil geslaagd als er veel doelen en belangen mee behaald worden; als er veel mensen blij mee zijn.

“Ze hebben er jaren plezier van.”

Kavelruilbureau Zeeland kende jarenlang zes kavelruilcoördinatoren. In 2023 is dat veranderd, toen kwam Jacco Vermue erbij als zevende kavelruilcoördinator. Jacco was al een bekende voor het Kavelruilbureau Zeeland. Tijdens zijn studie aan de Aeres Hogeschool in Dronten heeft hij stagegelopen bij Kavelruilbureau Zeeland. Jacco runt samen met zijn ouders een akkerbouwbedrijf in ’s-Heerenhoek.
Tijdens zijn inwerkperiode was Jacco Zeeland-breed actief. Hierdoor heeft hij kennis opgedaan van alle gebieden. Jacco geeft aan dat er veel verschil zit in de verschillende gebieden in de provincie Zeeland. In Zeeuws-Vlaanderen bevinden zich bijvoorbeeld meer ruilgronden van de provincie. Als er meerdere grondeigenaren in een gebied liggen met andere doeleinden dan agrarische gebruik, kan er soms makkelijker worden geruild omdat de kwaliteit en eventuele vorm van de percelen dan minder meespeelt. De ligging van de percelen is dan vaak belangrijker dan de kwaliteit van de grond. Sinds begin 2024 heeft Jacco een eigen gebied, Walcheren. De hoop is om in Walcheren verschillende ruilen op te zetten om zo de agrarische structuurverbetering en andere doelen te verwezenlijken.

Jacco ziet zijn rol in dat gebied als bemiddelaar. “Ik probeer iedereen samen te brengen, zodat iedereen krijgt wat diegene wenst. Ik probeer niemand teleur te stellen in dit verhaal.” Het leukste aan kavelruilcoördinator zijn vindt hij de stappen die je kunt zetten voor de ondernemer. “Je helpt ze echt een stap vooruit, daar hebben ze jaren plezier van. Je helpt ze echt verder.” Voor Jacco is een kavelruil dan ook geslaagd als iedereen tevreden is en erop vooruit gaat.

Het is belangrijk om met open kaarten te spelen, geeft Jacco aan. “Transparantie is belangrijk.” Die onpartijdigheid benoemd Jacco dan ook aan het begin van zijn gesprekken. Dit is ook echt een meerwaarde van Kavelruilbureau Zeeland volgens Jacco. De onpartijdigheid, inzichten en connecties van de kavelruilcoördinatoren. “Het Kavelruilbureau Zeeland kijkt vaak verder. Er zijn veel meer mogelijkheden. Er loopt veel kennis rond. De kavelruilcoördinatoren hebben veel inzichten, ingangen en connecties.” Jacco vindt het belangrijk om te benadrukken dat het ook mogelijk is om als boer zelf aan de bel te trekken. “Kijk voor jezelf naar de mogelijkheden en meldt deze.”

“De mensen bepalen zelf welke meerwaarde ze behalen met de kavelruil.”

Zeven kavelruilcoördinatoren puzzelen met de grond in Zeeland, Liesbeth Versluijs is er daar één van. Liesbeth is vijf jaar werkzaam als kavelruilcoördinator in Noord-Zeeland op de eilanden Schouwen-Duiveland, Tholen en Sint-Philipsland. Vanaf 1 januari 2024 heeft Liesbeth het gebied Schouwen aan haar collega kavelruilcoördinator Joyce Noppen overgedragen om zich te kunnen focussen op de andere gebieden. Op deze eilanden zie je veel boeren, waarvan Liesbeth er zelf ook één is. Samen met haar man heeft ze een akkerbouwbedrijf op Tholen. Hier werkt ze graag mee op het bedrijf. Daarnaast heeft ze jarenlang als bedrijfsadviseur gewerkt en doet momenteel hier en daar nog dit werk in de vorm van gespreksleiding en familieberaad. Ook doet Liesbeth bestuurlijk werk in coöperaties.

Toen Liesbeth begon als kavelruilcoördinator was het voor haar belangrijk dat ze ging werken aan een vertrouwensband met partijen in haar gebied. “Je hebt natuurlijk wel even je aanloop nodig, ik ken aardig wat mensen maar kavelruilen is weer een hele andere aanvliegroute.”

De keukentafelgesprekken zijn altijd vrijblijvend, geeft Liesbeth aan: wat zijn de wensen en de mogelijkheden van de verschillende partijen? “De mensen bepalen zelf wat ze willen en waar zij hun eigen voordeel van een mogelijke kavelruil in zien” zegt Liesbeth. Wanneer een partij er geen voordeel in ziet, doet die niet mee. Het blijft een vrijwillig proces!

Een kavelruilcoördinator is een echte bruggenbouwer. Daarvoor moet een kavelruilcoördinator ook een coördinerende rol aannemen. Zij moeten zorgen dat de afspraken gemaakt én nagekomen worden. Kavelruilcoördinatoren zijn ook echte verbinders. Zij zorgen ervoor dat de puzzel gelegd wordt om een ruil voor elkaar te krijgen. Voor Liesbeth is een ruil echt geslaagd wanneer alle partijen tevreden zijn. “Zij moeten er meerwaarde in zien, en als je dat kunt realiseren, is dat echt kicken!”

“Er is meer mogelijk dan je denkt.”

Kavelruilbureau Zeeland telt zeven kavelruilcoördinatoren, waarvan er drie actief zijn op Zeeuws-Vlaanderen. Pieter Pateer is er hier één van. Zeeuws-Vlaanderen is een groot gebied met in het midden de Kanaalzone. Dit is het gebied waar Pieter al sinds eind 2018 actief is als kavelruilcoördinator. Pieter heeft gestudeerd aan de hogere landbouwschool in Den Bosch en is daarna direct gaan werken bij een toeleverancier van gewasbeschermingsmiddelen. Pieter heeft 17 jaar in de teeltbegeleiding gezeten en heeft daarnaast ook nog een boerderij. Eind 2018 kreeg Pieter een tip van Erik Bonte (kavelruilcoördinator West Zeeuws-Vlaanderen) om, naast het werk op de boerderij, aan de slag te gaan als kavelruilcoördinator.

Na Pieter zijn inwerkperiode op Zuid-Beveland werd de Kanaalzone van Zeeuws-Vlaanderen zijn werkgebied. Pieter omschrijft het als een erg dynamisch gebied. “Er lopen veel dingen in elkaar over. Er zijn veel belanghebbenden De personen die door een besluit van een bestuursorgaan direct in hun belang worden geraakt. : diverse overheden, boeren en overige grondeigenaren.” In Pieter zijn gebied zijn veel actieve agrariërs die graag vooruit willen.

De rol van een kavelruilcoördinator in het gebied omschrijft Pieter als verbinder. “Er zijn mensen die je frequent weten te vinden, maar daarnaast zijn er ook mensen die uit zichzelf nooit aan de bel trekken. Soms moet je aan acquisitie Verwerven of verkrijgen. doen.” Het contact met agrariërs is hetgeen wat Pieter echt het leukste vindt aan zijn werk als kavelruilcoördinator. Vooraf aan deze gesprekken vindt Pieter het belangrijk om te benadrukken wat zijn rol is. “Ik probeer mijn neutraliteit zoveel mogelijk te benadrukken in het gesprek. Als je op pad gaat voor een overheid, denken veel mensen dat je aan hun kant staat. Dit probeer ik zoveel mogelijk te ontkrachten.”

Het Kavelruilbureau Zeeland kan over de gebieden heen kijken, wat Pieter echt een meerwaarde vindt. “Onze grootste kracht is dat we samen Zeeland-breed dingen voor elkaar kunnen krijgen.” Voor Pieter is een kavelruil geslaagd als deze voorbij de notaris is. Dan is de ruil gepasseerd en wordt het werkelijkheid. De boeren kunnen dan te werk op hun nieuwe grond en kavelaanvaardingswerken met de eventuele subsidie Financiële middelen die ter beschikking worden gesteld voor activiteiten die het openbaar bestuur belangrijk vindt, maar niet zelf wil uitvoeren. doen. Het Kavelruilbureau Zeeland biedt heel veel mogelijkheden, zegt Pieter. “Er is meer mogelijk dan je denkt.”