[In de gaten] Cocaïne tussen de bananen

Ondermijnende criminaliteit in Zeeland

‘Gisteren is een lading cocaïne onderschept in de haven.’ ‘Drugslab opgerold in leegstaande schuur.’ Steeds vaker lees je dit soort berichten. Het zijn geen gebeurtenissen die los van elkaar staan, maar onderdeel zijn van georganiseerde criminaliteit. En ja, dat komt ook voor in Zeeland.  

Diverse berichten uit PZC over georganiseerde criminaliteit

De cocaïne werd gevonden tussen de bananen in de haven van Vlissingen, en de leegstaande schuur staat in Zeeuws-Vlaanderen. Juist de rust van het weidse Zeeuwse landschap is aantrekkelijk, omdat je daar minder in de gaten wordt gehouden. We hebben hier te maken met ondermijning, een vorm van georganiseerde criminaliteit. Ondermijning raakt ons allemaal omdat onze samenleving uit balans raakt wanneer criminelen meer macht krijgen. Normen vervagen en het gevoel van veiligheid en leefbaarheid neemt af.

Wat is ondermijning eigenlijk?

Bij ondermijning gebruiken criminelen legale bedrijven en diensten voor hun illegale activiteiten. Ze hebben de ‘gewone wereld’ nodig om het geld dat ze verdiend hebben uit te kunnen geven. Aan bijvoorbeeld het huren van een ruimte waar ze een drugslab kunnen opzetten. Het kan dan helpen als een ambtenaar een oogje dichtknijpt wanneer een crimineel een aanvraagt. Dat gebeurt door druk uit te oefenen op ambtenaren, zodat ze gedwongen meewerken. Vaak gebeurt het beïnvloeden subtieler: voor wat hoort wat. De crimineel helpt de ambtenaar en vraagt daar een dienst voor terug. Dat kan heel onschuldig beginnen, tot een punt waarop de ambtenaar niet meer kan weigeren.

De Provincie Zeeland gaat ondermijning tegen met de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Wet Bibob). Collega Frank Stehouwer werkt als coördinator ondermijning/Bibob binnen de Provincie. Frank: “Met deze wet kunnen we een Bibob-onderzoek starten als we een zaak niet vertrouwen. We doen dan onderzoek naar de aanvrager van een vergunning of , een mogelijke koper van ons vastgoed of een partij die in aanmerking komt om een opdracht voor ons uit te voeren. We gaan na of iemand een strafblad heeft, of dat een bedrijf bijvoorbeeld in het verleden bestuurlijk beboet is. Verder kijken we wie er nog meer bij het bedrijf betrokken zijn. Als blijkt dat er gevaar bestaat op misbruik van de vergunning kan de Provincie de daarvan weigeren.”

Ondermijning aanpakken als georganiseerde overheid

Als Provincie Zeeland werken we samen met andere (lokale) overheden om ondermijning tegen te gaan. Dat doen we via het Regionale Informatie- en Expertise Centrum (RIEC). In onze regio heet het de Taskforce-RIEC Zeeland West-Brabant. Via dit samenwerkingsverband kunnen overheden belangrijke informatie onderling uitwisselen. Vangt een van de partners een serieus signaal op, dan wordt bekeken welke overheid actie moet ondernemen. Zijn er strafrechtelijke, fiscale of juist bestuursrechtelijke maatregelen nodig? Soms is de gemeente aan zet om maatregelen te nemen, een andere keer de politie of bijvoorbeeld de Belastingdienst. Of een combinatie van overheden.

Witte bestelbus in het bos. Achterklep is open. De bus zit vol met vaten.
Regelmatig worden drugsvaten achtergelaten op rustige plekken. Beeld: Taskforce-RIEC Zeeland West-Brabant

Hoe herken ik ondermijnende criminaliteit?

De belangrijkste tip is: vertrouw op je ogen en oren. Denk niet dat iemand anders de verdachte situatie zal melden, of dat de politie er al vanaf weet. Frank:

“Meld opvallende zaken. Verlaten schuren met afgeplakte ramen, slecht onderhouden gebouwen waar ’s nachts of buiten kantoortijden activiteiten plaatsvinden. Een andere kunnen busjes zijn zonder herkenbare bestickering die voor de deur staan. Ruik je anijs? Dat verraadt de aanwezigheid van een drugslab.”

Vermoed je dat er illegale activiteiten plaatsvinden? Bel dan eerst naar de politie (0900-8844), of meld het via Misdaad Anoniem (0800-7000).

Zeeuwse overheden samen tegen ondermijning

Mensen met kwade bedoelingen houden zich niet aan de grenzen van een gemeente. Zij gaan op zoek naar zwakke plekken, waarbij ze gebruikmaken van de verschillen tussen de Zeeuwse overheden in de aanpak van ondermijning. Daarom willen we als Zeeuwse overheden samen één front vormen tegen ondermijnende criminaliteit. Duidelijk maken dat we dat in Zeeland niet tolereren. Begin dit jaar hebben de dertien Zeeuwse gemeenten, het waterschap en de Provincie Zeeland afgesproken om samen te werken en hetzelfde beleid te voeren op het gebied van ondermijning. Dit beleid vormt de ‘Zeeuwse norm weerbare overheid’. Door allemaal hetzelfde beleid uit te voeren zorgen we ervoor dat Zeeuwse overheden allemaal even weerbaar en sterk zijn tegen ongewenste invloeden.

Zeeuwse norm Weerbare Overheid

De Zeeuwse norm is een gezamenlijke intentieverklaring van de dertien Zeeuwse gemeenten, het waterschap en provincie. De norm bevat basisafspraken zodat alle Zeeuwse overheden even weerbaar en sterk zijn tegen ongewenste invloeden.

Strategisch Kenniscentrum Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit (SKC)

Het afgelopen jaar is vooral gewerkt aan het praktisch inrichten van dit gloednieuwe kenniscentrum. Niet alleen moest het pand worden aangekleed, ook personeel werd en wordt actief geworven. Aan het Bellamypark werken specialisten en analisten samen met verschillende overheidsinstanties om trends, patronen en dreigingen binnen de georganiseerde criminaliteit in kaart te brengen. Deze informatie stelt het SKC beschikbaar aan organisaties die op lokaal en (inter)nationaal niveau georganiseerde ondermijnende criminaliteit aanpakken. Op lokaal niveau is dit bijvoorbeeld belangrijke informatie voor de driehoek (burgemeester, Openbaar Ministerie en politie). Frank: “De komende tijd gaan we kijken waar we als Provincie en het SKC elkaar zouden kunnen helpen en versterken.”

SKC

Deze zomer is het Strategisch Kenniscentrum Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit (SKC) in Vlissingen gestart. Het SKC is onderdeel van het compensatiepakket ‘Wind in de Zeilen’. In Vlissingen wordt gewerkt aan een Law Delta. Deze bestaat uit een hoogbeveiligde rechtbank, een extra beveiligde gevangenis en het SKC.