[In de genen] Familiebedrijven: ruggengraat van de Zeeuwse economie

Familie Witte is met hun bedrijf TMC Wonen een van die Zeeuwse familiebedrijven. Het begon allemaal 48 jaar geleden met opa Witte die een tapijtwinkel in de Wijngaardstraat in Goes begon: Tapijtcentrum Zeeland. Aart-Jan Witte: “De tijd van volle rollen tapijt in de winkel. Door gezondheidsproblemen van opa moest oom Adrie al na een paar maanden komen assisteren. Na twee jaar kwam er een winkel in Kruiningen bij. Die werd bemand met de volgende zoon, Jaap, mijn vader.” Uiteindelijk waren er acht zonen, een zus en een zwager uit de tweede generatie actief binnen het bedrijf.

En uitdagingen zijn er genoeg. Aart-Jan vertelt volop bezig te zijn met verduurzamingsprocessen. “Die zijn intensief en vergen flinke investeringen, denkwerk en arbeid. De steeds toenemende regelgeving op allerlei gebied zorgt ook voor de nodige hoofdbrekens. Onvoorstelbaar hoeveel regelgeving men in Nederland weet te maken!” Hij staat er desondanks positief in, want het bedrijf groeit nog steeds met zijn kwaliteiten op het gebied van ontwerp/advies, vakmanschap sinds 1975 en persoonlijke benadering. “We blijven graag de uitdaging aangaan om iets bijzonders te creëren, waarbij de klant zich thuis voelt. Ook voor de toekomst blijven we plannen maken om een boeiende winkelomgeving en woonideeën te bieden aan onze klanten.”

Ieder familiebedrijf krijgt een keer te maken met bedrijfsopvolging, zoals bij TMC Wonen en Wilhelm BV (zie later in dit artikel) waar al de derde generatie in het bedrijf zit. Bedrijfsopvolging is een spannend en complex traject. Steeds vaker wordt een overnamepartner buiten de familielijn gevonden. Het is niet meer vanzelfsprekend dat familieleden uit de volgende generatie het bedrijf overnemen. Oorzaken daarvoor zijn onder andere de verleiding om elders te werken en de vleugels uit te slaan. Niet in de laatste plaats omdat de oudere generatie zich niet wil opdringen; vaar eerst je eigen koers, lijkt steeds meer het motto te zijn van ouders. Daarom startte begin 2023 een pilot voor de bedrijfsopvolging bij Zeeuwse familiebedrijven. De Provincie verleende hiervoor de opdracht aan vijf pilotpartners. Pascal Kartan van Dockwize vertelt: “Onze hoofdvraag was: wat kunnen we doen om de uitdagingen bij overnames te verkleinen? We begonnen met het in kaart brengen van deze uitdagingen, waarna we gezamenlijk een werkwijze en risicoscan ontwikkelden. Die aanpak toetsen we nu aan de praktijk met deze pilot. Wat wil je als familiebedrijf, wie zijn geïnteresseerd in een opvolging en wie niet, wat is de ondernemersdrang van deze geïnteresseerden, ziet iedereen dit hetzelfde of zijn er aanleidingen die voor amok kunnen zorgen, et cetera? We vonden vier familiebedrijven bereid om de ontwikkelde risicoscan en werkwijze in de praktijk te ervaren.”

Nog zo’n echt familiebedrijf is Wilhelm BV uit Zaamslag. Het begon in 1936, toen opa Bram Wilhelm in diezelfde plaats startte als dorpsschilder. Met een ladder op de fiets ging hij zijn klanten af. Het waren zware tijden. De concurrentie was hevig, want het dorp telde maar liefst twaalf schildersbedrijven! De oorlogsjaren drukten ook hun stempel op het bestaan. In de jaren zestig deden de broers Piet, Jan en Rinus hun intrede in het bedrijf, dat inmiddels zes medewerkers telde. De industrialisatie van de Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone zorgde voor een verdere groei van het bedrijf. Mede-eigenaar Pieter Wilhelm: “Schilderen zit nog steeds in de genen van ons familiebedrijf, maar inmiddels is Wilhelm BV uitgegroeid tot een alleskunner op het gebied van afbouw, onderhoud en renovatie. Door onze liefde voor het vak staan we open voor iedere uitdaging die hiermee raakvlakken heeft.”

In maart 2023 openden ze een dependance in Middelburg, zodat ze sneller aan de klantvraag vanuit heel Zeeland kunnen voldoen. Het team bestaat tegenwoordig uit zestig vakmensen en de dagelijkse leiding is in handen van Peter de Clerck. De betrokkenheid van de medewerkers is groot bij het bedrijf. Wilhelm: “Die grote betrokkenheid is een van de kenmerken van een familiebedrijf. Getalenteerde mensen werken graag voor ons. Dat komt omdat de familiale ondernemer wéét wie de medewerker is, waardoor hij niet ten onder gaat in anonimiteit. De medewerker op zijn of haar beurt weet precies voor welke ondernemer(s) hij werkt. Daardoor zijn medewerkers van een familiebedrijf vaak veel loyaler dan hun collega´s in het ‘normale’ bedrijfsleven. Onze medewerker Krijn werkt hier al ruim 45 jaar! Wat onze uitdagingen zijn? Dat zijn vragen als: hoe maak je het bedrijf toekomstbestendig voor de volgende generatie? Hoe ziet de wereld er over twintig jaar uit en hoe bereid je je daarop voor? Wat is dan de werkmethodiek, hoe ziet de maatschappij er dan uit en welke inzichten hebben de verschillende generaties op de werkvloer? Maar door de grote betrokkenheid van ons personeel weten we, dat we ook deze vragen kunnen beantwoorden met onze voortdurende toepassing van innovaties en gedegen vakkennis.” 

Gedeputeerde Jo-Annes de Bat: "Zeer regelmatig bezoek ik familiebedrijven in onze provincie en zie ik met eigen ogen hoe mooi deze vorm van ondernemerschap kan zijn. Familiebedrijven zijn van grote meerwaarde voor de Zeeuwse economie, werkgelegenheid en samenleving door hun hechte band met de regio, maatschappelijk betrokkenheid en hun bijdrage aan lokale evenementen en instellingen zoals sportclubs, kerken en scholen. Veel familiebedrijven zijn gericht op continuïteit en langetermijndenken, zijn sterk waardegedreven en kennen grote betrokkenheid bij en van personeel. Als het gezin de hoeksteen van de samenleving is dan zijn familiebedrijven dat van onze economie."