Het onzichtbare goud van Zeeland

"Een groot deel van mijn werk draait om grondwatermonitoring, waarbij we metingen laten uitvoeren naar het waterpeil, de grondwaterkwaliteit en het zoutgehalte. Zo krijgen we meer inzicht in de veranderingen van de hoeveelheid en de samenstelling van het grondwater.” Dat is van groot belang voor Zeeland, een unieke regio op watergebied. Ronnie legt uit: “We kunnen zo inschatten hoe en of onze watervoorraden onder druk staan en welke maatregelen te treffen. In Zeeland hebben we een beperkte zoetwatervoorraad en nauwelijks externe zoetwateraanvoer vanuit bijvoorbeeld rivieren. Het beschikbare water komt dus vooral uit de lucht door regen, of zit in de grond. Ons drinkwater komt vooral van buiten Zeeland.”

Door heel Zeeland bevinden zich honderden grondwaterputten waar metingen worden verricht. Die putten reiken soms tot meer dan 100 meter diepte. Op dit moment worden de waterstandmetingen nog handmatig tweewekelijks door kantonniers uitgevoerd. Maar er is een verandering op komst: binnenkort worden deze metingen geautomatiseerd, waardoor er elk uur een nauwkeurige blik op het grondwater geworpen kan worden. “We zijn één van de laatste provincies die deze metingen automatiseren, maar we kunnen het nu wel innovatief aanpakken. Voor de metingen gaan we een opensource-techniek gebruiken. Open source houdt in dat het technisch ontwerp en de software door iedereen gebruikt en verder ontwikkeld mag worden. Daarbij wordt een energiezuinige zendtechniek benut op basis van radiogolven. Dit is vergelijkbaar met het zendsignaal van je autosleutels. Hiermee gaan we behoorlijk op kosten besparen en ook een nieuwe trend zetten als het gaat om monitoring met sensoren in het veld”, vertelt Ronnie.

Verzilting is een ander onderwerp waar Ronnie zich veel mee bezighoudt. En op de monitoring daarvan is Zeeland dan weer koploper. “Vooral in onze provincie hebben we te maken met een zoute omgeving met daarin beperkte volumes zoet grondwater. Samen met Deltares werken we aan rekenmodellen waarmee we steeds beter inzicht krijgen in het kwetsbare evenwicht tussen zoet en zout. Deze modellen zijn ook wereldwijd toonaangevend.” Maar wat is verzilting dan eigenlijk? "Verzilting is een dynamisch proces”, verduidelijkt Ronnie. "De grond in Zeeland was van oorsprong zout, maar door inpolderen hebben we het land zoet gemaakt. Op sommige plaatsen zien we nog steeds een langzame verzoeting in de ondergrond en elders weer risico’s op langzame verzilting. Nieuwe ingrepen beïnvloeden steeds weer het zoeter of zouter worden.”

In Zeeland maken boeren gebruik van de zoetwatervoorraden in de ondergrond. Ze kunnen drains aanleggen om water op te pompen. Maar de laatste jaren is er door de langdurige droogteperiodes een enorme toename van deze zogeheten landbouwonttrekkingen. En door zoet water uit de grond te halen, neemt de verzilting van de bodem logischerwijs toe.

Het project is gestart in samenwerking met het waterschap en met steun uit het Deltafonds. "In de coronaperiode hebben we met studenten van de Hogeschool Zeeland het meetprincipe getest bij het SeaLab in Vlissingen. In mei is er een eerste zoutwachter geplaatst in het Braakmangebied bij Hoek. Op termijn verwachten we ongeveer veertig zoutwachters door heel Zeeland te plaatsen."

De laatste jaren heeft Ronnie gemerkt dat er meer aandacht komt voor zijn vakgebied. "Dit heeft vooral te maken met klimaatverandering; de zomers zijn zichtbaar droger geweest waardoor watertekorten ontstonden, onder andere in de landbouw." Meer aandacht voor het vakgebied is een goede ontwikkeling, maar soms ook een uitdaging. Ronnie: "Het is soms moeilijk om uit te leggen dat een maatregel of monitoring niet direct een zichtbaar resultaat heeft. Grondwatersystemen zijn trage systemen. Het kan soms tientallen jaren duren voordat maatregelen effect hebben, zeker als het gaat om de verbetering van de grondwaterkwaliteit. Maar mijn werk draagt bij aan de leefbaarheid voor volgende generaties. Dat vind ik ook zo mooi aan mijn vak. We hebben tenslotte met zijn allen het rentmeesterschap over de aarde."